Eigen goal

Het gebruiken van een bevoegdheid door een overheid waarvoor die niet is bedoeld, détournement de pouvoir, daarover schreef ik al. Maar wat als een de ene overheid zich bemoeit met de bevoegdheid van een andere? Als de ene overheid die er niet over gaat, de andere oproept om iets te doen? Een mooi staaltje daarvan.

eigengoal

Foto: article.wn.com

De Provinciale-Statenfractie van de PVV in Limburg diende een motie in waarin gemeenten werden opgeroepen om de ‘bevolking te raadplegen’ alvorens een vergunning af te geven voor een asielzoekerscentrum. Omdat de motie de steun van de CDA-fractie kreeg, werd zij aangenomen. Volgens Dagblad de Limburger in haar commentaar is de instemming door de CDA-fractie CDA-gedeputeerde Ger Koopmans slim en sluw: ”Inspraak bij een vergunningverlening is wettelijk namelijk geregeld in de bezwarenprocedure die bij elke gemeente geldt.” De motie belooft iets dat er al is.

Bovendien moeten vluchtelingen worden opgevangen. Dat zijn harde afspraken. Aan een college van burgemeester en wethouders vervolgens de plicht een locatie te organiseren. Het zoeken en aanbieden van een geschikte locatie voor een asielzoekerscentrum is een verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouder. Het college moet hierbij verschillende belangen afwegen en moet zich aan de geldende wet- en regelgeving houden.

Lopen de provinciale PVV en het CDA statenfractie zo gemeente en de colleges van burgemeester en wethouders in het bijzonder, voor de voeten?  De motie zet de burger op het verkeerde been, aldus het commentaar, en: “gemeentebesturen mogen dat, als gevolg van de oproep vanuit het gouvernement aan hun adres, gaan oplossen.” Een geval van hinderlijke bemoeizucht alleen maar om opportunistisch te ‘scoren’? Zou het de provinciale politici niet sieren als ze zich met hun eigen zaken zouden bemoeien en niet met die van de gemeente?

Zou het helpen als de Limburgse gemeenten iedere burger die zich beroept op de provinciale motie doorverwijzen naar Maastricht? Naar de bureaus van gedeputeerde Koopmans en de PVV-statenfractie? Zodat zij kunnen uitleggen dat ze zich ergens mee hebben bemoeid waar ze niet over gaan? Dat ze dat hebben gedaan om te ‘scoren’? Zou dat er een eigen goal van maken?

Follow Nelson Mandela

De vluchtelingenproblematiek en de rol van de media zijn het onderwerp van een artikel van Kristel van Teeffelen in Trouw. De media zouden het negatieve beeld rond vluchtelingen aanwakkeren door veel aandacht te besteden aan de boze burger en incidenten en te weinig aan de meerderheid die bereid is vluchtelingen op te vangen en te helpen. Van Teeffelen verwijst naar VVD-Eerste Kamerlid Annemarie Jorritsma: “dat media angstgevoelens onder burgers vergroten. Incidenten, bijvoorbeeld in azc’s, worden breed uitgemeten, waardoor ze ineens heel groot lijken, aldus Jorritsma. Het maakt mensen onzeker.”

Mandela

Foto: tryzzer.com

Nu doen de media verslag van wat er gebeurt en staat bij dat verslag doen niet de uitzondering centraal? Zijn incidenten niet die uitzondering? Een vliegtuig dat veilig op de plaats van bestemming aankomt, haalt de krant niet. Dat doet het pas als het misgaat. Zou daaruit het beeld kunnen ontstaan dat vliegtuigen onveilig zijn omdat ze alleen de krant halen als ze neerstorten? Is nieuws niet per definitie iets wat van het gewone afwijkt?

Als we het opiniërende deel van de media erop naslaan, komen daar niet alle denkbare inzichten aan bod? Regent het niet verwijten van politieke correctheid en vluchtelingenknuffelaars van de ene kant? En zijn van de andere kant de verwijten van extreem rechts en racisme niet van de lucht? Het ene medium neigt meer naar de ene en het andere meer naar de andere kant, maar is dat niet altijd zo?

Ligt het probleem niet elders? Want missen we niet juist de politici en de politieke leiders in de discussie? Moet Jorritsma dus niet in de spiegel kijken? Duikt de politieke hoek niet veel te veel weg? Missen we daar niet visie en leiderschap? Is visie niet veel meer dan een olifant die het uitzicht belemmert of het noemen van een getal? Is visie niet de manier waarop waarden zoals vrijheid, rechtvaardigheid, solidariteit enzovoorts worden ingevuld in goede en in slechte tijden?

“Het is beter achter de schermen leiding te geven en anderen op de voorgrond te zetten, vooral wanneer je overwinningen viert en er mooie dingen gebeuren. Als er sprake is van gevaar, dien je vooraan te staan. Dan zullen de mensen je leiderschap waarderen.” Aldus een wijze raad van Nelson Mandela. Welke leider volgt dit advies en gaat vooraan staan?

Stilstand is vooruitgang

“Bij een val van het kabinet staat het beleid anderhalf jaar stil. En stilstand is achteruitgang.” een uitspraak van minster Dijsselbloem van financiën. Dijsselbloem is niet de enige, vele anderen zullen deze uitspraak herkennen en zeggen: ‘ja, dat is zo.’ Maar toch.

vooruitgangIllustratie:www.standaard.be

Als je de uitspraak letterlijk neemt en je tijdens een wandeling stil gaat staan, ga je niet achteruit. Dan sta je stil en ga je niet achteruit. Nu is deze uitspraak vrijwel altijd figuurlijk bedoeld. Is figuurlijke stilstand achteruitgang? Ga je als persoon achteruit als je je niet meer verder ontwikkeld? Als ik uit de tredmolen stap en een jaar de tijd neem om me te bezinnen. Ik ga als het ware stilstaan bij mezelf. Ga ik dan achteruit? Of sta ik gewoon stil? Of ga ik toch vooruit omdat ik me juist bezin op wat belangrijk is en me daarop focus?

Nu naar het beleid waar Dijsselbloem het over heeft. Is stilstand daar achteruitgang? Gaat ingezet beleid niet gewoon door als er geen kabinet is? We mogen toch hopen van wel. Er wordt geen nieuw beleid gemaakt, maar is dat nieuwe beleid altijd een vooruitgang? Of kan beleid ook tot achteruitgang leiden? Zou vier jaar geen beleid maken tot stilstand leiden? Of zou de weldadige ‘beleidsrust’ tot ontwikkeling en vooruitgang kunnen leiden?

Dan de economie en de financiële stabiliteit waar Dijsselbloem aan refereert als hij pleit voor politieke stabiliteit. Betekent economische stabiliteit groei? En betekent economische groei altijd vooruitgang? En geen groei of krimp achteruitgang? Wat als de revenuen van die groei scheef worden verdeeld, ik krijg alles en jullie niets, is dat vooruitgang? Hier wees ik in Het geluk van een kopje koffie  al op. Wat als we de stilstand eerlijker verdelen, blijven we dan stilstaan gaan we voor- of achteruit? En wat als het beëindigen van allerlei milieuvervuilende en mensen verziekende activiteiten, tot krimp van de economie leidt?

En hoe moeten we financiële stabiliteit beoordelen? Als de afgelopen jaren iets duidelijk hebben gemaakt, dan is het dat de financiële wereld behoorlijk instabiel is. Sinds de val van de muur zijn we van de ene naar de andere financieel crisis gehold, de Aziëcrisis, de Argentijnse, de Roebelcrisis en via de banken- naar de Eurocrisis. Is van crisis naar crisis hollen vooruitgang?

Zou stilstand of zelfs krimp van de economie en de financiële sector niet ook vooruitgang kunnen betekenen?

It takes two to tango

In 2014 deed Motivaction een onderzoek naar de gevoeligheid van jongeren voor religieus geweld veel stof opwaaien, omdat er werd geconcludeerd dat er onder met name Turkse jongeren veel sympathie voor IS leek te bestaan. Op het Motivaction-onderzoek bleek onderzoekstechnisch van alles aan te merken en daarom heeft het SCP een onderzoek gedaan met als titel Een wereld van verschil. Dit onderzoek laat zien dat een veel kleiner deel van de jongeren begrip zegt te hebben voor religieus geweld.

AAN53JFoto: xn--apart-fsa.com

“We moeten ons richten op die kleine groep mensen die Isis en religieus geweld goedkeuren, maar we hoeven en we mogen niet hele groepen mensen wantrouwen.” Dit zegt minister Asscher in reactie op de uitkomsten van het SCP-onderzoek.

Richt Asscher zijn pijlen wel op het goede doel? Natuurlijk! Zal de eerste reactie van velen zijn. We moeten voorkomen dat deze jongeren naar Syrië gaan en jihadist worden. Dus dat rechtvaardigt dat we ons daarop richten.

Zou het doel niet die grote andere groep moeten zijn? De groep die juist geen begrip heeft voor religieus geweld? Het SCP constateert dat de helft van de Nederlanders met Turkse of Marokkaanse wortels zich geen volwaardig burger voelt, zoals de Volkskrant het samenvat. Zouden de pijlen niet juist op dit probleem gericht moeten worden? Een probleem van niet alleen deze groep, maar ook van de ‘autochtone’ Nederlanders? Volwaardig lid worden van een groep vraagt immers ook inspanningen van degenen die tot de groep behoren omdat integratie tweerichtingsverkeer is. Immers ‘it takes two to tango’. Hieraan heb ik in Inburgeren al aandacht besteed.

Zouden die pijlen niet moeten bestaan uit een aanpak die uitgaat van de kracht van onze open democratische samenleving, waaraan ik in Vrijheid, democratie en verbieden en Vrijheid vieren aandacht schonk? Een aanpak die een sterk alternatief biedt tegenover de aantrekkingskracht van het jihadisme waar ik in Waar vóór naar zocht? Zou dat geen succesvollere aanpak kunnen zijn? Zou dat helpen bij de tango? Toch nog eens de vraag: richt Asscher zijn pijlen wel op het goede doel?

The spirit of Christmas

Volledig open grenzen betekent voor de laagst betaalden het einde van de welvaart en voor iedereen het einde van de welvaartsstaat.” Dit schrijft hoogleraar openbare financiën Harry Verbon in de Volkskrant. De niet hoogopgeleiden kunnen volgens Verbon alleen worden beschermd tegen de verarming als de instroom van concurrerend arbeidsaanbod uit het buitenland wordt beperkt. Dus als de grenzen worden gesloten. Worden de grenzen niet gesloten dan moeten niet hoogopgeleiden concurreren met buitenlandse instroom en zal de druk op de sociale voorzieningen groot worden: “Die pot wordt niet groter. Dan zal de aanwezigheid van vluchtelingen gevoeld worden in de vorm van lagere uitkeringen.” Een op het eerste gezicht redelijk en veel gehoord betoog.

christmas caroll

Illustratie: filmdoctor.co.uk

Toch kunnen er wat vragen bij worden gesteld. Als een welvaartsstaat alleen maar mogelijk is binnen een land, wat zou er dan gebeuren als de hele wereld een land is? De grenzen zijn gesloten, we hoeven immers geen Marsmannetjes te verwachten. Is dan een welvaartsstaat en welvaart mogelijk? Als dat mogelijk is, waarom moeten we dan de grenzen sluiten? Moeten we dan niet inzetten op een wereldwijde welvaartsstaat? Wat zou dat betekenen voor vluchtelingenstromen? Zouden er dan nog stromen gelukzoekers zijn? Wellicht is dit een conferentie zoals de afgelopen klimaatconferentie, waard?

Als een welvaartsstaat alleen maar binnen huidige landen mogelijk is. Wat zou er dan gebeuren als alle landen tot hetzelfde niveau van welvaart komen? Hebben we dan niet een wereldwijde welvaartsstaat en wereldwijde welvaart? Of is welvaart alleen maar voor een paar landen mogelijk en willen die koste wat het kost hun bevoorrechte positie vasthouden?

Of zit de crux op een ander punt in het verhaal van Verbon? Is dat punt misschien dat die pot niet groter wordt omdat juist degenen die nu flink van de welvaart profiteren, niet willen delen? Want waarom zou die  pot niet groter kunnen worden? Als de economie groeit, groeit de pot dan niet mee? Vermogens zijn steeds oneerlijker verdeeld, zo toonde Thomas Piketty aan, ook in Nederland? En als we wat willen doen aan de ongelijkheid, kan dan de pot niet harder groeien dan de economie?

Zijn het misschien de grenzen tussen de haves en de have nots die gesloten moeten blijven? Toch maar eens ‘A Chrismas Caroll’ van Dickins lezen of kijken in deze Kersttijd?

Het Goede Doel

In mijn vorige drie prikkers schreef ik over het utilitarisme. Dit naar aanleiding van een uitspraak dat economische groei goed is. Het utilitarisme streeft naar zoveel mogelijk geluk. In Hoofdprijs was de vraag of dat wat het meeste ‘geluk’ oplevert ook per definitie goed en rechtvaardig is. Lone Survivor handelde over spijt van Marcus Lutrell. Spijt die hij onderbouwde met een utilitaristische redenering.

goede doel

Illustratie: merchandise-entertainment.nl

Het verhaal van Lutrell, bevat nog een tweede voorbeeld van denken over wat goed en rechtvaardig is. De zwaargewonde Lutrell wist uit de handen van de Taliban te blijven en werd uiteindelijk opgevangen in een Afghaans dorpje. Dit dorp nam hem op als gast, verzorgde en beschermde hem. Ook toen de Talban Lutrell met geweld wilde komen halen. De dorpelingen beriepen zich daarbij op het aloude gebruik dat een gast diende te worden beschermd. Het dorp handelde niet vanuit geluk, want voor hun geluk hadden ze Lutrell beter aan de Taliban uit kunnen leveren. Zij handelden vanuit wat voor hen rechtvaardig was en dat was het goede doen, de gast beschermen. Een positieve insteek zo op het eerste gezicht. Is goed doen altijd goed?

Goed doen doet goed, maar wat is goed? Wie bepaalt wat goed is? En op basis waarvan? ‘Wie goed doet, goed ontmoet’, luidt het gezegde. Zou dat ook gelden als christenen, moslims, hindoeïsten, socialisten, communisten of bolsjewisten deze vragen anders beantwoorden?

Hoeveel doden zijn er niet gevallen in godsdienstoorlogen, in de strijd voor de (nationaal) socialistische heilstaten. Beroepen de jihadisten, als meest vergaande vorm van moslimfundamentalisme, zich ook niet op het goede en dus rechtvaardige? Al zullen er niet veel andere mensen zijn die dit ‘goede’ als goed beoordelen. Worden minder aantrekkelijke zaken door hen die zich beroepen op het goede niet vaker verdedigd met het beroep op dat goede doel?

Hebben die stromingen misschien allemaal een ander beeld van dat wat als goed wordt gezien? Vraagt goed doen vanuit een ‘goed doel’ niet om goed uitkijken? Of dat doel nu hemel of heilstaat is?

‘Lijdende’ cultuur

In Trouw houdt het CDA Kamerlid Pieter Heerma een betoog voor het veel steviger waarderen en uitdragen van de leidende cultuur. Als we dit niet doen dan zal de integratie falen en wordt de solidariteit steeds verder uitgehold. Die leidende cultuur is, volgens Heerma gebaseerd op de waarden en normen uit de joods-christelijke traditie. Wat die waarden en normen zijn maakt hij niet duidelijk.

kruistocht

Illustratie: politiek.thepostonline.nl

Zijn er niet meer grondslagen voor de leidende cultuur? Is onze moderne samenleving niet ontstaan toen onze voorvaderen zich gingen afzetten tegen die cultuur? Toen ze zelf gingen nadenken? En hoe zit het met het humanisme? Het liberalisme en de eruit voortgekomen socialistische stroming? Hoe zit het met de wetenschap?

Hebben die joods-christelijke en dan met name de laatste, de christelijke, waarden ons niet veel ellende bezorgd? Hebben die christelijke waarden het niet eeuwen lang ellendig gemaakt voor de aanhangers van de joodse waarden? Hebben haar aanhangers niet verschillende kruistochten gevoerd? Waren en zijn de aanhangers van die christelijke waarden niet onderling zeer verdeeld? En hebben de verschillende stromingen elkaar niet eeuwen lang de tent en het continent uitgevochten? Met Noord-Ierland als laatste nog steeds niet helemaal tot het verleden behorende voorbeeld? Waren het ook niet aanhangers van die christelijke waarden, die met de bijbel in de hand, moordend door Amerika trokken? Zijn die waarden het wel waard om nu uit te dragen?

Zijn onze belangrijke waarden niet veeleer de rechtstaat en de democratie zoals ik in Ontmenselijking al schreef? Zijn dat niet de waarden die het hier zo prettig maken om te wonen en die ertoe hebben bijgedragen dat: “West Europa tot de beste, rijkste en gelukkigste stukjes op de aardbol” behoort en niet die joods-christelijke zoals Heerma beweert? Zijn dat niet de waarden die uiteindelijk die vrede, veiligheid en mensenrechten brachten? Zijn het niet veeleer de waarden van de democratie en de rechtstaat die we moeten uitdragen?

Vrijheid, democratie en verbieden

”Salafisme met verbod bestrijden” De kop van een artikel op de voorpagina van Dagblad de Limburger van zaterdag 28 november 2015. In dit artikel wordt aandacht besteed aan een motie van de Kamerleden Marcouch (PvdA) en Tellegen (VVD),  waarin de minister van Veiligheid en Justitie wordt verzocht: “onderzoek te (laten) doen naar de mogelijkheid om salafistische organisaties vanwege strijd met de openbare orde te laten verbieden.”  Omdat zij constateren dat: “ het salafisme in Nederland isolationistisch van karakter is gericht op onverdraagzaamheid, antidemocratische activiteiten en polarisatie en daarmee een kweekvijver vormt voor radicalisering en gewelddadig jihadisme.” Krachtige taal en dat gaat er wel in, zo kort na aanslagen gepleegd door mensen die zich op een van de salafistische stromingen beroepen. Populair of niet, is verbieden de juiste weg?

vrijheidIllustratie: www.amnesty.nl

Hoe verhoudt zich het verbieden van een manier van denken en naar de wereld kijken met de vrijheid van meningsuiting? Of met de vrijheid van godsdienst? Of het verbieden van organisaties met de vrijheid van vereniging en vergadering? Vrijheden waarvoor in het verleden hard is gevochten. Vrijheden die tot de kernwaarden van onze samenleving behoren. Zijn deze vrijheden niet de waarden die we moeten verdedigen en niet het ‘recht om op een terras te zitten’?

Hoe verhoudt het verdedigen van deze rechten zich met het verbieden van een religieuze stroming? Of een politieke ideologie, ook al is het een kwaadaardige? Hebben stromingen die isolationistisch van karakter zijn geen recht op bescherming? En van de andere kant, moeten dan ook niet enkele streng gereformeerde stromingen verboden worden? Stromingen waarbij de vrouw het ‘aanrecht’ heeft? Hoe democratisch is het om stromingen die de democratie afwijzen, te verbieden? Zou niet ook de extreem-rechtse ideologie waarnaar Marcouch ter vergelijking wijst, ook ruimte moeten krijgen?

Is het niet veel verstandiger en beter voor de openbare orde om iedereen de ruimte te bieden om te denken wat hij wil en zijn leven zo in te richten als hij wil, als het maar binnen de wet is? En ligt de grens niet precies daar: bij de wet? Is het niet juist de kracht van onze democratie en de waarden, (vrijheid van meningsuiting, godsdienst en vereniging en vergadering) waarop deze is gebaseerd, dat deze meningen en ideologieën in een open debat worden besproken? Begrijpen de Kamerleden het concept democratie wel?

Hydra, Hercules en Laolas

“De kop moet van de slang,” dat is de titel van een artikel in Dagblad de Limburger. In dit artikel wordt ‘vooruitgeblikt’ op een eventuele aanval op de ‘IS-hoofdstad’ Raqqa. Hoeveel troepen er nodig zijn en waar die vandaan zouden moeten komen. Maar ook hoeveel tanks, vlieg- en pantservoertuigen.

HydraIllustratie: www.kalofagas.ca

Raqqa, een stad die door de Britse premier Cameron is omschreven als ‘de kop van de slang’. En als je de kop van een slang afhakt, sterft ze. Als IS een staat is of een organisatie, eenduidig aangestuurd vanuit een centraal punt, dan is de slang een passende metafoor. Schakel de leiding uit en de organisatie is lamgelegd. Zou dat bij IS zo werken? Terroristische groepen uit verschillende landen hebben zich bij IS aangesloten, maar worden ze daarmee rechtstreeks aangestuurd? Zouden deze groepen zonder leiding vanuit  Raqqa inactief worden? Of verplaatst de leiding zich naar een andere plaats? Zou het terrorisme stoppen als de zelfbenoemde kalief er niet meer is? Of opent dat juist weer ruimte voor een nieuwe kalief?

Is de metafoor van de slang wel passend? Of is een metafoor met Hydra uit de Griekse mythologie passender? Hydra huisde in het meer van Lerna en was een veelkoppige slang. Belangrijkste eigenschap was dat het afhakken van een kop ertoe leidde dat er twee nieuwe koppen aangroeiden. Bestaat het terrorisme dat zich beroept op de Koran niet veeleer uit vele kleine groepen. Groepen die soms gelegenheidscoalities sluiten en waarbij af en toe een nieuw boegbeeld opstaat. Eerst was dat Osama Bin Laden van Al Qaida en nu is dat de zelfbenoemde kalief Abu Bakr al-Baghdadi. Wat zou er gebeuren na het afhakken van dat hoofd?

Als tweede van zijn twaalf grote werken werd Hydra uiteindelijk verslagen door Hercules. De grote held kon het echter niet alleen. Hercules vocht met Hydra en hakte de koppen af. Om te voorkomen dat er twee nieuwe aangroeiden, brandde Laolas de wonden dicht. Dit voorkwam aangroeien. Vraagt de strijd tegen terrorisme niet zowel Hercules als Laolas? En is in de strijd tegen deze moderne Hydra, Laolas niet de belangrijkste held?

‘I have a dream…’

In de prikkers Les banlieues  en The Meaning of Life ben ik op zoek gegaan naar mogelijke verklaringen voor het radicaliseren van mensen. Vandaag nog een andere invalshoek. Een invalshoek vanuit het denken van de Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum. In haar boek Politieke emoties. Waarom een samenleving niet zonder liefde kan, gaat Nussbaum in op de rol en het belang van emoties in de politiek. Nussbaum betoogt dat die rol onderbelicht is en breekt een lans voor emoties.

nussbaum

Foto: www.vanstockum.nl

Nog meer emotie? Als we het huidige debat volgen dan lijkt er eerder sprake van een teveel dan een tekort aan emotie. Om de emoties tot bedaren te brengen, wordt immers de ene na de andere ‘harde’ maatregel afgekondigd en worden er bommen en raketten op steden afgevuurd. Een pleidooi voor ratio in het debat zou meer voor de hand liggen. Niet meer maar minder emotie! Of?

Inderdaad spat de emotie in chocolade letters van het krantenpapier en leiden de tranen van verdriet en woede bijna tot kortsluiting in het beeldscherm. Al die emoties zijn nogal eenzijdig (angst en woede) en eenzijdig gericht (harde maatregelen).

Zou het debat niet ook wat positieve emotie kunnen gebruiken zoals liefde en trots? Liefde voor en trots op onze vrije, open en nog steeds redelijk rechtvaardige samenleving? Een samenleving waar de vrijheid van meningsuiting, van vereniging en verzameling en van godsdienst groot goed zijn. Trots op deze verworvenheden en onze welvaart. Maar ook empathie en compassie voor hen (waar ook ter wereld) die het minder hebben getroffen.

Nussbaum haalt grote leiders aan die emoties gebruikten om een boodschap van tolerantie, gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid te brengen. Leiders als Gandhi, Marten Luther King jr, Franklin Delano Roosevelt.

Leiders die mensen verbonden. Mensen van verschillend ras, geloof en achtergrond. Waar vinden we een leider (liefst meer) die in hun voetsporen treedt? Een leider die mensen verbindt.