Welkom! Of niet?

Als je in Nederland asiel zoekt en krijgt, dan krijg je in eerste instantie een verblijfsvergunning voor vijf jaar. Kun je dan nog niet veilig terug naar je land van herkomst, dan krijg je een permanente verblijfsvergunning. CDA en SGP willen dit anders, deze partijen willen de tijdelijke verblijfsduur oprekken naar zeven jaar. Veel vluchtelingen hebben een gebrek aan perspectief in Nederland. Bovendien: “het doel moet zijn dat na afloop van een oorlog mensen weer terug gaan om te helpen bij de wederopbouw,” zo beweert CDA-leider Buma in Elsevier. Door de tijdelijke status op te rekken, heeft de Nederlandse overheid meer tijd om vluchtelingen terug te sturen.

kikker

Van iemand die de asielstatus heeft gekregen, wordt verwacht dat hij zich snel de taal en gebruiken eigen maakt en op zoek gaat naar werk, hij moet ‘inburgeren’ en deel gaan nemen aan de Nederlandse samenleving. Zou het kunnen dat een tijdelijke status daarbij hindert?  Het kan immers zomaar gebeuren dat alle inspanningen die je als vluchteling in je inburgering stopt, na vijf jaar voor niets is geweest. Als de oorlog in je land van herkomst is beëindigd, moet je van Buma immers terug om dat land mee op te bouwen. Is dat niet dubbel? De Nederlandse overheid verplicht je om in te burgeren, maar geeft je geen zekerheid dat je mag blijven? Vluchtelingen moeten goed hun best doen, maar krijgen geen garanties, behalve dan als ze: “kunnen aantonen dat ze een inkomen hebben en voldoende zijn ingeburgerd.” 

De christelijke mannenbroeders Buma en Van der Staaij signaleren een gebrek aan perspectief en daarom willen zij de tijdelijke status verlengen. Als een gebrek aan perspectief het probleem is, zou daar dan niet wat aan moeten worden gedaan? Wie is er verantwoordelijk voor dat perspectief? Moet perspectief niet worden geboden? Heb je daar niet anderen voor nodig? Is dat niet juist een opgave van de samenleving die de vluchteling asiel biedt? Is dat niet juist de opgave waar de politiek in het algemeen en vooral de christelijke mannenbroeders die de naastenliefde hoog in het vaandel hebben staan in het bijzonder, aan moet werken? Aan een perspectief in Nederland en niet alleen vluchtelingen ‘na de oorlog’ uitzetten om te helpen bij de ‘wederopbouw’?

Zou een verlengde tijdelijke status het perspectief van de vluchteling verbeteren? Of, en dan draaien we het om, zou het gebrek aan perspectief niet een gevolg kunnen zijn van die tijdelijke status? Zou meteen een permanente status daarbij niet veel uitnodigender zijn? Zij die ‘na de oorlog’ terug willen om hun land van herkomst op te bouwen, zullen zich door die permanente Nederlandse status niet laten weerhouden.

‘Vluchtelingenmagneet’

Het ANP bericht dat er in 2016 bijna 7.500 mensen zijn overleden tijdens hun reis naar Europa, een tragische record. De voorgaande twee jaar waren het er ongeveer 6.000 per jaar. Die aantallen zijn, zo valt in het artikel te lezen, waarschijnlijk het topje van de ijsberg. Ik lees dit trieste bericht bij ThePostOnline dat het bericht integraal over heeft genomen van het ANP. Het enige wat Annabel Nanninga van ThePostOnline eraan heeft toegevoegd is de kop en de onderkop. Die luiden: “Lokroep ‘wir schaffen das’ leidt tot recordsterfte: 7500 mensen verdronken in 2016 bij overtocht. Asielindustrie en welkomstpolitiek vormen magneet voor ‘migranten’ die enorme risico’s nemen.” 

magneet

Illustratie: Speeltechniek

Een manier om naar dit tragische feit te kijken: geef je politieke tegenstander de schuld. Voor Nanninga is dit Merkel. Nu deed Merkel deze uitspraak medio 2015 terwijl er in 2014 ook al zo’n zesduizend mensen verdronken. Die hadden Merkel nog niet horen roepen. Zou je boven ditzelfde artikel ook de kop ‘Turkije-deal leidt tot recordsterfte’ kunnen plaatsen? Immers, door die deal is de korte Griekse route ‘gesloten’ en moet de veel langere ‘Italiaanse route’ worden genomen. Wie zou met een dergelijke kop de schuld krijgen.

Volgens Nanninga vormt het ‘beleid van Merkel’ een magneet voor ‘migranten’. Europa trekt aan. Een magneet is een bijzonder stukje metaal met twee polen, de ene is ‘positief’ geladen en de andere ‘negatief’. De positieve kant, trekt negatief geladen deeltjes aan en omgekeerd. Laten we zo ook eens naar de ‘migrantenproblematiek’ kijken. Inderdaad kan het zijn dat Europa zo aantrekkelijk is, dat mensen ernaartoe worden getrokken. De magneetmetafoor biedt nog een mogelijke verklaring.

Zou het kunnen dat de situatie in de landen van waaruit wordt gevlucht, mensen afstoot? Dat de situatie daar zo ellendig is, dat je er weg wilt? Als je de verhalen van vele Syrische en Eritrese vluchtelingen hoort en leest, dan hoor je iets anders. Dan hoor je iets zoals: wij willen hier niet zijn, maar thuis is het zo onveilig. Duidt dit er niet veeleer op dat het niet zozeer de aantrekkingskracht van Europa is die deze mensen in beweging brengt, maar de afstotende werking  in het land van herkomst?

Wat ben ik?

Nog iets naar aanleiding van het verkiezingsprogramma van het CDA. Na het lezen van het programma, kwam de vraag bij mij op of je als vluchteling ook een ‘inburgeringsplicht’ hebt?

wie-is-wieIllustratie: Upcoming

Deze vraag kwam bij me op omdat het programma verwarring oproept. Een vluchteling, of ik moet eigenlijk zeggen ‘werkelijke vluchteling’ want alleen die zijn nog welkom in Nederland, krijgt: “een ontheemdenstatus” Wat het verschil is tussen een vluchteling, die in de regio moet worden opgevangen, en een ‘werkelijke vluchteling’, daarover laat de partij zich niet uit. Zo’n onderscheid roept als vanzelf de vraag op wat er moet gebeuren als er ineens te veel ‘werkelijke vluchtelingen’ voor de deur staan? Komt er dan een nieuwe definitie de ‘echt werkelijke vluchteling’? Maar ik dwaal af, of eigenlijk ook niet, want naast vluchtelingen, ‘werkelijke vluchtelingen’, zijn er asielzoekers, nieuwkomers, reguliere migranten, wat meteen impliceert dat er ook niet-reguliere migranten zijn.

Want voor: “reguliere migranten geldt een strikt beleid van toelating en inburgering.”  Voor niet-reguliere migranten dan niet? Zijn die gewoon welkom of juist niet? Nieuwkomers: “die hier mogen blijven zijn via de inburgeringsplicht als eerste zelf verantwoordelijk voor hun integratie.” Omdat zowel de ‘reguliere migrant’ als de ‘nieuwkomer’ moet inburgeren zou je kunnen concluderen dat een nieuwkomer een reguliere migrant is. De inburgering eindigt met het Nederlanderschap: “Als kroon op de integratie hechten wij een groot belang aan een plechtige inburgeringsceremonie om de naturalisatie tot Nederlander te markeren.”

De ‘werkelijke vluchteling’ krijgt dus een ontheemdenstatus: “ waarbij enerzijds de vluchteling de ruimte krijgt om zich via opleiding of (vrijwilligers)werk te ontwikkelen, maar anderzijds vanaf het begin af aan eerlijk en duidelijk wordt vermeld dat het verblijf hier tijdelijk is” ‘Werkelijke vluchtelingen’ mogen hier niet blijven, ze zijn slechts tijdelijk welkom en dat tijdelijk kan ieder moment eindig zijn. Zijn ‘werkelijke vluchtelingen’ dan een vorm van niet-reguliere migranten? Die komen zeker niet in aanmerking voor die ‘kroon’. Daarmee ook geen plicht tot inburgering? Want moet de ‘werkelijke vluchteling’ zich niet voorbereiden op terugkeer?

Veel gegoochel met woorden dat het er helaas niet duidelijker op maakt. En wat gebeurt er trouwens met hier geboren kinderen van ‘werkelijke vluchtelingen’ die al jaren hier verblijven, als hun ouders terug moeten?

Eigen goal

Het gebruiken van een bevoegdheid door een overheid waarvoor die niet is bedoeld, détournement de pouvoir, daarover schreef ik al. Maar wat als een de ene overheid zich bemoeit met de bevoegdheid van een andere? Als de ene overheid die er niet over gaat, de andere oproept om iets te doen? Een mooi staaltje daarvan.

eigengoal

Foto: article.wn.com

De Provinciale-Statenfractie van de PVV in Limburg diende een motie in waarin gemeenten werden opgeroepen om de ‘bevolking te raadplegen’ alvorens een vergunning af te geven voor een asielzoekerscentrum. Omdat de motie de steun van de CDA-fractie kreeg, werd zij aangenomen. Volgens Dagblad de Limburger in haar commentaar is de instemming door de CDA-fractie CDA-gedeputeerde Ger Koopmans slim en sluw: ”Inspraak bij een vergunningverlening is wettelijk namelijk geregeld in de bezwarenprocedure die bij elke gemeente geldt.” De motie belooft iets dat er al is.

Bovendien moeten vluchtelingen worden opgevangen. Dat zijn harde afspraken. Aan een college van burgemeester en wethouders vervolgens de plicht een locatie te organiseren. Het zoeken en aanbieden van een geschikte locatie voor een asielzoekerscentrum is een verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouder. Het college moet hierbij verschillende belangen afwegen en moet zich aan de geldende wet- en regelgeving houden.

Lopen de provinciale PVV en het CDA statenfractie zo gemeente en de colleges van burgemeester en wethouders in het bijzonder, voor de voeten?  De motie zet de burger op het verkeerde been, aldus het commentaar, en: “gemeentebesturen mogen dat, als gevolg van de oproep vanuit het gouvernement aan hun adres, gaan oplossen.” Een geval van hinderlijke bemoeizucht alleen maar om opportunistisch te ‘scoren’? Zou het de provinciale politici niet sieren als ze zich met hun eigen zaken zouden bemoeien en niet met die van de gemeente?

Zou het helpen als de Limburgse gemeenten iedere burger die zich beroept op de provinciale motie doorverwijzen naar Maastricht? Naar de bureaus van gedeputeerde Koopmans en de PVV-statenfractie? Zodat zij kunnen uitleggen dat ze zich ergens mee hebben bemoeid waar ze niet over gaan? Dat ze dat hebben gedaan om te ‘scoren’? Zou dat er een eigen goal van maken?

Middeleeuws Nederland

“Volgens de Brabantse cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers past het bungelende varken bij een eeuwenoude volkstraditie: als de mensen het niet eens waren met iets of iemand, werden dode beesten in bomen gehangen.” Een uitspraak gedaan na de protesten tegen de komst van een asielzoekerscentrum in de Brabantse plaats Heesch, zo valt te lezen in de Volkskrant.

MiddeleeuwenIllustratie: historiek.net

Volkstraditie wil zeggen een onderdeel van de cultuur van de streek. Als dit een volkstraditie is en dus een onderdeel van de plaatselijke cultuur, moeten we dan die cultuur met al haar ingrediënten wel willen behouden? Moeten we blij zijn met cultuurelementen al het ophangen van een dood varken?

Columnist Theodor Holmann sprak zich in Het Parool uit tegen ludieke protesten waarbij mannen in korte rokjes gaan lopen. Een protest moet de kern raken en effectief zijn, explosief noemde hij het. Zou het ophangen van dode varkens de kern raken en effectief zijn? Is het explosief? Wil de ‘varkenophanger’ asielzoekers soms vergelijken met varkens? Zou dat zijn punt zijn?

Laat veel mensen er nu net voor vrezen dat de instroom van veel vluchtelingen en migranten zal leiden tot aantasting van die cultuur. In Trouw verwijt Patrick van Schie, de directeur van de liberale Telderstichting, mensen die veel vluchtelingen willen toelaten dat zij bereid zijn: “een grote terugval in de geschiedenis te accepteren,” omdat de Westerse waarden onder druk komen te staan. Ik wil de mensen uit die tijd niet te kort doen, maar hoe Middeleeuws is deze volkstraditie? Zou de komst van vele vluchtelingen dan niet vooruitgang in plaats van terugval kunnen betekenen?

Ik kom uit een streek waar veel volkstradities zijn. Vooral in het huidige jaargetijde staat mijn woonplaats Venlo er bol van. Het ophangen van dode beesten als protest is er geen onderdeel van. Als dat een onderdeel is van ‘onze’ cultuur, wil ik dan iets met die cultuur van doen hebben?

Gelukkig is cultuur niet statisch. Cultuur verandert onder invloed van gebeurtenissen, nieuwe zienswijzen op zaken en nieuwe manieren van denken in de tijd. Er is dus nog hoop voor degenen die het ophangen van dode dieren als een volkstraditie zien. Hoe lang zullen de verantwoordelijken nog in de Middeleeuwen blijven? Hoe lang zou het duren voordat bij hen de Verlichting aanbreekt?

Serious Request!

Een nieuwe ‘traditie’ van de laatste jaren is het Glazen Huis. Dit wordt Serious Request genoemd en er wordt geld ingezameld voor een goed doel. Ieder jaar zijn er veel steden die het Glazen Huis in hun stad willen hebben. Het levert veel publiciteit op en de middenstand een flinke omzet. Het huis staat dit jaar in Heerlen. Een drietal discjockeys van 3FM laten zich daar opsluiten in het Glazen Huis. De drie eten niet en draaien die plaatjes waarvoor luisteraars betalen. Dit jaar is het geld bestemd voor kinderen in oorlogs- en conflictgebieden.

Serious requestIllustratie: seriousrequest.3fm.nl

Op Kerstavond worden de drie ‘bevrijd’ en wordt de eindstand bekend gemaakt. Dan is er een minister present die namens het kabinet (en dus eigenlijk namens het Nederlandse volk) een extra duit in het zakje doet. Een nieuwe traditie waarmee mensen kunnen laten zien hoe goed ze het voorhebben met mensen die het minder hebben getroffen. Om extra geld op te halen, worden er de raarste dingen uitgehaald.

In Oostindisch doof schreef ik over rechtvaardigheid. Aanleiding hiervoor was een besluit van staatssecretaris Dijkhof om een doof driejarig Afghaans meisje een gehoorimplantaat te weigeren. Geen asiel, geen implantaat aldus de staatssecretaris. Ontegenzeggelijk zal zo’n implantaat het leven van dit meisje en de mensen in haar omgeving beïnvloeden. Hier in Nederland, maar zeker in oorlogs- en conflictgebied Afghanistan. Is dit niet wrang?

De staatssecretaris heeft dit besluit namens het kabinet en dus het Nederlandse volk genomen. Hetzelfde volk waarvan nu een deel zich de benen onder de kont uitloopt om geld op te halen voor dezelfde kinderen. Is dit niet wrang?

Het kabinet dat donderdagavond namens ons allen weer een duit in de zak zal doen. Zou het kabinet dit geld niet beter kunnen besteden aan  dit meisje en anderen zoals zij, die uit oorlogs- en conflictgebieden naar hier zijn gevlucht? En als het kabinet het niet doet, zou de opbrengst van Serious Request er niet deels voor gebruikt kunnen worden? Of die jongeren nu mogen blijven of niet, zou dat geen mooi cadeau zijn? Een serious request aan kabinet en Serious Request. Zou het niet wrang zijn als kabinet en Serious Request Oostindisch doof bleven?

Oostindisch doof

“Doofheid is een wereldwijd voorkomend verschijnsel en doven kunnen zonder implantaat een aanvaardbaar bestaan leiden.” Dit is de reden dat een driejarig meisje geen gehoorimplantaat krijgt, zo is te lezen op opiniesite JOOP. Een implantaat dat haar leven aanmerkelijk makkelijker zou maken. Als dit een kind zou zijn van twee ouders wiens familie hier al generaties lang woont, zou dan het land te klein zijn? Ik denk het wel.

Het meisje heeft echter de pech dat haar ouders uit Afghanistan komen en hun asielaanvraag hier afgewezen is. Ze moeten terug. En daarom komt het kind niet in aanmerking voor een implantaat. Zo heeft staatssecretaris Dijkhof besloten. Is dit besluit rechtvaardig?

malalaIllustratie: one.org

In Het geluk van een kopje koffie, Lone Survivor en Hoofdprijs heb ik de utilitaristische kijk op rechtvaardigheid beschreven. Als iets tot maximaal geluk leidt, dan is het voor een utilitarist rechtvaardig. Bekijken we dit geval vanuit de optiek van landen, dan moet Nederland investeren en neemt het geluk in Afghanistan toe, want daar moeten ouders en kind naar terug. Niet doen dus. Maar wat als het kind een tweede Malala wordt, het Pakistaanse kind dat door de Taliban ernstig werd verminkt, in Engeland is geopereerd en nu met de Nobelprijs gelauwerd voor vrede strijdt?

Wat als je geluk op wereldniveau beschouwt? Hoeveel ongelukkiger wordt Nederland ervan om dit kind te helpen? En hoeveel gelukkiger het gezin en Afghanistan? Zouden de kosten dan niet ruimschoots tegen de baten kunnen opwegen?

Maar rechtvaardig kan ook zijn dat wat goed is. En over wat goed is valt te twisten en dat doen gelovigen, ongelovigen, socialisten, communisten enzovoorts dan ook, zoals ik in Het Goede Doel al aankaartte. Maar zouden ze ook twisten over de vraag of het implantaat goed is?

Er is nog een derde stroming in het denken over rechtvaardigheid. Een stroming die individuele vrijheid centraal stelt. Deze stroming vindt haar oorsprong bij de Duitse filosoof Immanuel Kant. Volgens Kant is een mens altijd een doel op zich. Ziet de staatssecretaris hier het meisje als doel? Of als middel om een harde boodschap uit te stralen? Hoe zou Kant oordelen?

De Amerikaanse filosoof John Rawls heeft dit verder uitgewerkt en kwam tot twee beginselen van rechtvaardigheid. Als eerste dat iedereen recht heeft op een zo maximaal mogelijk stelsel van vrijheid dat verenigbaar is met een vergelijkbaar stelsel voor iedereen. Het tweede dat iets rechtvaardig is als de minstbedeelden er meer van profiteren dan de beter bedeelden. Zou het meisje, als een van die minst bedeelden, niet veel meer van een implantaat profiteren dan Nederland van die paar euro? Hoe zou Rawls oordelen?

De Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum en de Indiase econoom Amartya Sen zijn verder gaan bouwen op het werk van Rawls. Zij kwamen met de capability approach, de vermogens benadering. Vermogens, zo schrijft Nussbaum in haar boek Mogelijkheden scheppen op pagina 40: “zijn antwoorden op de vraag: ‘Wat kan deze persoon doen en zijn?” Het zijn: … “substantiële vrijheden’ … een reeks van (over het algemeen onderling gerelateerde) kansen om te kiezen en te handelen.” 

Lichamelijke gezondheid is een van deze vermogens. Net als het gebruik van je zintuigen om te denken, fantaseren en te redeneren. Een rechtvaardige samenleving zorgt voor een goed basisniveau en vervolgens wordt het tweede beginsel van Rawls toegepast. Hoe zouden Sen en Nussbaum Oordelen?

Zou de staatssecretaris naar hun argumenten willen luisteren of zou hij zich oostindisch doof houden?

Nieuwe Knoeperts

Minister Blok heeft plannen voor het huisvesten van de flink groeiende groep statushouders. Statushouders zijn mensen die de asielprocedure hebben doorlopen en in Nederland mogen blijven. Dit betekent dat ze de AZC’s moeten verlaten en mogen gaan deelnemen aan de Nederlandse samenleving. De eerste stap hierbij is het vinden van een woning en dat is een verantwoordelijkheid van de gemeenten waarover de statushouders worden verdeeld. Zij kunnen dus niet zelf kiezen waar ze willen wonen.

De KnoepertFoto: omroepvenlo.nl

Die huisvesting was al een probleem en dat wordt nu verergerd door de toegenomen instroom van asielzoekers. Daarom is ook minister Blok zich ermee gaan bemoeien en heeft hij een lijst van gebouwen opgesteld. “Op de lijst staan vooral grote complexen zoals leegstaande kantoorgebouwen, (monumentale) panden en voormalige gevangenissen. … Deze panden zullen (grondig) vertimmerd moeten worden om de locaties tot sobere appartementencomplexen om te bouwen,” zo valt te lezen in Dagblad de Limburger. Gebouwen die veelal in bezit zijn van het Rijk. Creatief van de minister om een leegstandsprobleem (grote kantoorkolossen en kazernes), op te lossen door het te combineren met een ander probleem, de huisvesting van statushouders.

Toch roept dit vragen op. Grote complexen met sobere appartementen, waar lijkt dit op? Dit lijkt op de gesloopte Venlose Knoepert en de oude Bijlmer. Met dit verschil dat de appartementen in deze complexen niet sober waren. Complexen waarin na verloop van tijd iedereen weg wilde en niemand wilde wonen. Complexen waar zich problemen verzamelden en die daarom gesloopt of geherstructureerd zijn. Hoe zou het dan met deze ‘sobere’ complexen gaan?

Wat betekenen die grote complexen van Blok voor de ‘integratie’ van de statushouders in de  samenleving? Leiden die niet veeleer tot segregatie? Tot stigmatisering? Statushouders moeten een hele mentale barrière overwinnen, komt daar zo niet ook nog een fysieke bij?

Zouden er geen alternatieven zijn? Structurele alternatieven waar iedereen wat aan heeft? Alternatieven die insluiten in plaats van uitsluiten? Biedt snelle nieuwbouw van sociale huurwoningen die voor iedereen geschikt zijn op goed ontsloten braakliggende percelen geen uitkomst? Zeker als we goede woningen voor € 85.000 binnen drie weken kunnen bouwen? Woningen die voor doorstroom kunnen zorgen?