Radicaliseren en/of ridiculiseren

Twee thema’s die overheidsland bezig houden zijn het voorkomen van radicalisering en iets wat ondermijning wordt genoemd. Hiermee wordt bedoeld het infiltreren van de ‘bovenwereld’ door de ‘onderwereld’. Omdat ik werkzaam ben in gemeenteland, zie ik geregeld informatie hierover voorbijkomen. Alleen vraag ik me soms af of overheden zelf wel weten wat ze aan het doen zijn.

Opruimen_van_landmijnen_bij_Hoek_van_Holland._Duitse_krijgsgevangen_worden_daarb,_Bestanddeelnr_120-1022

Foto: Wikimedia Commons

Zo werd ik een tijdje geleden door een samenwerkingsverband van gemeenten uitgenodigd om deel te nemen aan een cursus ondermijning. Een cursus wat? Zouden de deelnemers werkelijk heel letterlijk leren hoe ze mijnen moeten leggen? Nee, zo letterlijk zal de overheid het niet bedoelen. Iets minder letterlijk dan en toegespitst op het onderwerp, is dit dan niet een cursus voor de onderwereld? Voor de Holleders, Van Houten en hoe ze ook mogen heten? Een cursus waar je geleerd krijgt hoe je de bovenwereld kunt ondermijnen? Navraag leerde dat de cursus juist was bedoeld voor de ‘bovenwereld’ met als doel het herkennen van signalen die erop duiden dat de ‘onderwereld’ naar boven kruipt. Een cursus over het voorkomen van ondermijning dus. 

Nog een voorbeeld. Gisteren las ik een brief van een van onze ministeries. In de brief riep het betreffende ministerie gemeenten op om ‘preventief radicaliseringsbeleid’ op te stellen. Zou het ministerie werkelijk vinden dat mensen moeten radicaliseren? En, aangezien in de brief vooral werd gesproken over islamitisch radicalisme en jihadisme, hoe gemeenten iedereen vroegtijdig ‘aan de jihad’ kunnen krijgen? Nee, dat werd niet bedoeld. Het betreffende ministerie wil juist dat gemeenten gaan kijken wat zij kunnen doen om te verhinderen dat mensen radicaliseren.

Zonder, om even te allitereren, radicaliseren te ridiculiseren, kan de overheid niet een cursusje duidelijk communiceren gebruiken? 

Jihadisten en/in de samenleving

‘Logisch,’ zal de Syrische president Assad zeggen, iedereen die zich met geweld tegen de rechtmatige regering verzet is een terrorist. Dat zal hij zeggen over het nieuws van afgelopen week dat Nederlandse hulp bij jihadisten en terroristen terecht kwam. En daar heeft Assad een punt. Probleem in Syrië is alleen dat er geen andere mogelijkheid is de regering van Assad af te zetten. Daar gaat het mij nu niet om. Velen, ook Ton F. van Dijk bij HP DE TIJD , voorzien problemen bij de vervolging van teruggekeerde jihadisten. Van Dijk: “Het niet vervolgen van teruggekeerde jihadisten, die zich mogelijk schuldig maakten aan oorlogsmisdaden, leidt ertoe dat de teruggekeerde strijders weer deel uitmaken van onze samenleving. Geradicaliseerd of niet. Dat laatste is onverteerbaar en betekent bovendien een aanzienlijk veiligheidsrisico voor de burgers in Nederland, die juist door hun eigen overheid beschermd moeten worden.” Een bijzonder uitspraak.

Rote_Karte-RB_Salzburg-18-09-2005

Foto: Wikipedia

Van Dijk heeft gelijk dat het onverteerbaar is als mensen die zich schuldig hebben gemaakt aan (oorlogs)misdaden niet worden vervolgd. Wat hij suggereert, is dat er mensen zijn die geen deel uit kunnen maken van de samenleving. Maakt een jihadist die terugkeert en wordt vervolgd geen deel uit van de samenleving? Bijzonder. Logisch gevolg hiervan is dat iedereen die wordt vervolgd en het gevang in gaat geen deel uit maakt van de samenleving.

Maken teruggekeerde jihadisten, al dan niet vervolgd, niet altijd deel uit van de samenleving? Inderdaad moet de veiligheid van een ieder in dit land zo goed mogelijk worden gegarandeerd. Dat kan door mensen, waarvan is aangetoond dat zij een mogelijk gevaar voor anderen zijn, goed in de gaten houden. 

Is de gevangenis niet gewoon een onderdeel van de samenleving? Een bijzonder onderdeel waar mensen naartoe gaan die zich niet aan de spelregels hebben gehouden?  Zoals een voetballer die een rode kaart krijgt, wel onderdeel is van het voetbal, maar even geen wedstrijd mag spelen totdat hij zijn straf heeft uitgezeten? 

Cliteuriaans

“Maar de rationele islam zal niet Kantiaans ontstaan, alleen Hobbesiaans.”

Niet stoppen na deze zin uit een artikel van Paul Cliteur bij TPO. Cliteur betoogt dat een ‘rationele islam’ niet vreedzaam zal ontstaan en gebruikt de denkers Immanuel Kant en Thomas Hobbes als contrapunten. Kant voor de vreedzame manier en Hobbes voor de gewelddadige manier. “Wie goed doet, goed ontmoet geldt voor een andere wereld dan de wereld waarin we leven.” Onze overheden zullen weer overheden moeten worden, onze regeringen weer moeten gaan regeren, want anders is het leven solitary, poor, nasty, brutish and short.” Welke maatregelen moeten die regeringen die weer moeten gaan regeren dan nemen? Cliteur: “De financieringsstromen vanuit Saoedi-Arabië zullen moeten worden drooggelegd. De bijzondere leerstoelen gesubsidieerd vanuit Qatar (Tariq Ramadan in Oxford) moeten worden afgeschaft. Talloze Hobbesiaanse maatregelen zullen moeten worden genomen en onze overheden zullen hun onschuld moeten verliezen.”

Cliteur

Foto: Vimeo

Vreemd is wel dat Cliteur in zijn artikel schrijft over een islamiet, Khalid Benhaddou genaamd: “hij hangt een ‘rationele islam’ aan. Dat ‘rationele’ geeft aan dat hij de islam heeft gezuiverd van al die dingen waarmee wij tegenwoordig in botsing komen.” Nu begrijp ik het even niet. Cliteut pleit voor een Hobbiaanse benadering die er nu niet is. Zonder die Hobbiaanse benadering kan er geen rationele islam ontstaan. Hoe kan Benhaddou dan een rationele islam aanhangen? Die kon toch niet ontstaan?

Zou Benhaddou trouwens de enige rationele islamiet zijn? Welke islam zouden bijvoorbeeld de burgemeesters Aboutaleb en Marcouch aanhangen? Of kamervoorzitter Khadija Arib? Zou het kunnen dat die rationele islam al lang bestaat? En al was Benhaddou op dit moment de enige rationele islamiet, bevestigt hij dan niet het ongelijk van Cliteur? Immers ook zonder die Hobbesiaanse maatregelen blijkt er immers een rationele islam te kunnen ontstaan. Dat iets is ontstaan, wat volgens je eigen theorie niet kan ontstaan en het vervolgens niet zien als een ontkrachting van je theorie, zullen we dat vanaf nu dan Cliteuriaans denken noemen?

Zou het niet precies omgekeerd zijn, dat juist het: “theoterrorisme en jihadisme,” zoals Cliteur het noemt, welvaart bij Hobbesiaanse praat en maatregelen? Maatregelen zoals het verbieden, afschaffen en overheden die hun ‘onschuld verliezen?

Begrensd door grenzen

In Dagblad de Limburger van zaterdag 16 september schrijft Johan van de Beek over radicalisering. In zijn column citeert hij uit een brief van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) van twee jaar geleden over radicalisering:

“De aanpak van radicalisering en gewelddadig jihadisme is een van de belangrijkste thema’s in het internationale en nationale veiligheidsbeleid. de rijksoverheid werkt intensief aan de versterking van de aanpak van radicalisering en jihadisme. Gemeenten hebben bij uitstek een belangrijke rol in de integrale aanpak.”

Deze week bleek dat veel kleine gemeenten weinig aan voorkoming van radicalisering en gewelddadig jihadisme doen.

terrorismebestrijdingFoto: Pixabay

Waarom deze gemeenten er niets aan doen? “Die krijgen geen ‘signalen’ en denken dan dat er ook niets is. Het kan ook zijn dat de gemeenten het niet zien, zegt de inspectie.” Van de Beek ziet andere oorzaken: “ze zien het wel maar doen net alsof het niet bestaat (in de hoop dat het weggaat), ze hebben mensen aangenomen die het niet zien omdat ze niet weten waar ze moeten kijken of hebben mensen aangenomen die het zien maar met houtje-touwtjeoplossingen een probleem proberen aan te pakken waar ze zelf onderdeel van zijn.” Een forse conclusie of moet ik zeggen beschuldiging? Mensen die bewust niet ingrijpen en zelfs onderdeel van het probleem zijn, “ambtenaren die geen flauw benul hebben.”

Zou het niet nog wat anders kunnen zijn? Zou het kunnen dat de VNG het verkeerd heeft gezien? Dat die ‘bij uitstek belangrijke rol in de integrale aanpak’ van gemeenten niet zo belangrijk is? Al eerder vroeg ik me af of het uitgangspunt achter het zorgbeleid dat er vanuit gaat dat de gemeente de meest nabije overheid is en dat die meest nabije overheid het beste de zorg voor mensen kan organiseren, een aanname is. Zou het kunnen dat de belangrijke rol die de gemeenten voor zichzelf zien en waarin het rijk hen bijvalt, een aanname is?

Gemeenten zijn gebonden aan de grenzen van hun grondgebied, mensen niet. Mensen trekken vrijelijk van de ene naar de andere plek en via de digitale snelweg ‘flitsen’ ze nog sneller en verder over de aardbol. Zou het kunnen dat gemeenten, door hun gebondenheid aan hun grenzen juist niet de ‘bij uitstek een belangrijke rol’ kunnen spelen die ze claimen? Worden ze niet begrensd door hun grenzen?

Radicalisering

Bij De Dagelijkse Standaard geeft Tim Engelbart de inwoners van de Spaanse plaats Ripoli de wind van voren. Ripoli is de plaats waar de vermeende daders van het bloedbad in Barcelona woonden. “Nou, de naam van alle inwoners van dat dorpje is ineens haas. Een Nieuwsuur-documentaire legde de bijna satirische ontkenningen vast van bewoners die echt blijven zweren dat die aanslagplegers zulke normale, geïntegreerde en bovenal aardige jongens waren!” Het kan er bij Engelbart niet in:

“Ja hoor! Heel normale jongens die even vijftien mensen van het leven beroven. Nemen ze zichzelf dan niets kwalijk? Hebben ze echt alle signalen gemist dat hier twee gevaarlijke jihadisten aan het on(t)staan waren? Ik waag het te betwijfelen hoor.”

ZZ Top

Foto: Wikimedia Commons

Tja, waaraan ken je een radicaliserend persoon, een potentiële jihadist? Laat die zijn baard groeien? Dan heb ik er de afgelopen vier dagen op het Zomerparkfeest in Venlo gezien. Of zou dat komen omdat een baard weer in de mode is? Alleen mis je dan de vrouwelijke jihadisten, waaraan zou je die dan moeten herkennen? Aan een boerka? Heeft die jihadist een rijbewijs? Dat is immers nodig om een bestelbusje te huren waarmee je op mensen in kunt rijden. Dan meld ik me aan, ook ik ben in het bezit van een rijbewijs. Net als trouwens zeer veel anderen daarom staan er iedere dag files. Herken je de persoon aan radicale uitspraken? Dan moeten we ook enkele reageerders op een artikel van Paul Cliteur bij TPO aanmelden. “Als ik tot mij door laat dringen wat er feitelijk gaande is, dan ontwikkelt zich agressie in mijn lijf en de sterke neiging om de wapens op te nemen. Ik ben deze linkse slijmerige massa ondertussen zo ongelooflijk zat met hun zweverige gelul en onverdraagzaamheid, dat ik het gevoel krijg dat ik er iets aan moet doen,” schrijft Dick Grijpink en krijgt bijval van enkele anderen.

Beste meneer Engelbart, aangezien u de inwoners van Ripoli verwijt dat ze iets niet hebben gezien, licht mij bij: hoe herken je een radicaliserend persoon? En wat belangrijker is, hoe herken je een radicaliserend persoon die zijn radicale gedachten in daden omzet? Radicale gedachten en meningen zijn immers niet verboden.

De speld en de hooiberg

“Jihadisten kopen geen boeken bij Bol.com en shoppen niet voor een rokje bij Wehkamp. Zij hebben het op de Nederlandse staatsveiligheid gemunt. Zij misbruiken de vrijheid die zij op internet hebben om ónze vrijheid om zeep te helpen.”  Dit schrijven Tweede kamerleden Ockje Tellegen en Jeroen van Wijngaarden in de Volkskrant in een artikel waarin zij het wetsvoorstel Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten verdedigen.

zoeken-naald-hooibergFoto: www.wanttoknow.nl

De AIVD moet, volgens de twee VVD’ers, meer handvatten krijgen om terroristen en vooral jihadisten ook digitaal op te sporen. Want ook: ‘Online heeft een jihadist geen recht op privacy,’ zoals de kop boven het artikel leidt. Is het hierbij niet een probleem dat een terrorist (want er zijn ook terroristen die geen jihadist zijn) pas een terrorist is, als de rechter hem heeft veroordeeld? Voor die tijd is het hooguit een verdachte en die hebben ook rechten. Dat is nu juist het kenmerk van onze rechtstaat.

Daarmee kom ik bij de passage die ik aanhaalde. Of jihadisten niet bij bol.com winkelen, of bij de Wehkamp shoppen weet ik niet. Misschien koopt de jihadist de Koran wel bij bol.com en zijn legerbroek bij de Wehkamp? Wat een jihadist in ieder geval niet kan, is onze vrijheid om zeep helpen. Die macht heeft de jihadist niet.

Die macht heeft alleen onze volksvertegenwoordiging, de Tweede en Eerste kamer. Die kunnen wetten aannemen die onze vrijheid om zeep helpen of aantasten, wetten zoals de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Want hoe positief de VVD’ers ook spreken over deze wet, hij tast de vrijheid van mensen aan door gegevens te verzamelen. Gegevens waardoor iemand kan worden gevolgd, waardoor zijn contacten in beeld kunnen worden gebracht. Er kunnen goede, andere redenen zijn waarom de vrijheid op dit punt moet worden ingeperkt. Die andere reden kan in ieder geval niet zijn dat de ‘jihadisten onze vrijheden om zeep helpen’.

De beide Kamerleden zouden beter moeten weten. Of proberen zij zo te verhullen dat deze wet onze vrijheid aantast? Terroristen opsporen is lastig, zeker omdat het vaak early adapters zijn, goed op de hoogte van de nieuwste technieken. Dus ook van de mogelijkheden om de nieuwe maatregelen te ontwijken? In de grote bulk aan gegevens die straks mag worden verzameld, zal best iets interessants bij zitten wat naar een terrorist leidt. Zou het groter maken van de ‘hooiberg’ het makkelijker maken om die ‘speld’ te vinden?

Dwalende dwaallichten

In Dagblad de Limburger van 8 april 2016, betoogt Henk Steenbekkers dat, zoals de titel van zijn bijdrage luidt, (de) islam (een) bron van terreur is. In zijn betoog haalt hij onder ander Palestijnse lesboekjes aan en sluit hij af met de zin: Het fundament, de islam, de geloofsbeleving, de navolging van Mohammed uitroeien, is onmogelijk. Het is moeilijk te bevatten dat de politieke elite, wereldwijd, geen acht slaat op de ervaringen van de mensheid. Historisch besef ontbreekt vaak.” Dergelijke redeneringen of beweringen zijn tegenwoordig gangbaar en we kennen zelfs politieke partijen die deze uitdragen.

dwaallichtIllustratie: plazilla.com

Als er dan toch wordt gesproken over historisch besef. Hoe kan het dat de islamitische wereld en cultuur eeuwenlang niet gewelddadiger was dan de christelijke? Sterker nog, veel minder gewelddadig. Hoe kan het dan dat de islamitische wereld in haar eerste eeuwen onderdak en bescherming bood aan joden en christenen die de christelijke wereld ontvluchtten, omdat ze werden vervolgd door de katholieke kerk? Hoe kan het dat in die islamitische cultuur het denken en de wetenschap bloeiden terwijl het in de christelijke wereld onmogelijk was vanwege de geloofsdwang?

Die islamitische wereld volgde dezelfde Mohammed en dat leverde heel andere resultaten op. Hoe kan dat als het radicale jihadisme ingebakken zit in de leer van Mohammed? Hoe kan het dan dat er ook nu miljoenen moslims zijn die de leer en het leven van Mohammed heel anders uitleggen? Interpreteren deze moslims en de vroegere islamieten de leer verkeerd of zien de radicale islam en de radicale jihadisten het verkeerd? Of is die leer niet zo duidelijk als wordt beweerd en kun je er meerdere kanten mee op? Net zoals trouwens de christelijke leer op verschillende manieren kan worden uitgelegd. Een uitleg die ook tot vele godsdienstoorlogen, waanzin en extremisme heeft geleid.

De inquisitie beriep zich op de katholieke leer en was zelfs ingesteld door de kerk zelf, maakt dat het katholicisme tot een gewelddadig, wrede leer? Dat terroristen zich, gesanctioneerd door een of meerdere geestelijken, beroepen op de islam, maakt dat de islam tot een ‘terroristische leer’? Of zijn de radicalen dwalende dwaallichten? Dwalende dwaallichten gebaseerd op generalisatie? Generalisatie waaraan ook Steenbekkers zich schuldig maakt.

Verlichte islam

Vele politici en commentatoren zien de radicale islam als een islamitisch probleem. Het zou eigen zijn aan de islamitische leer. De Verlichting die het westen heeft gekend is, volgens deze politici en commentatoren, aan de islam voorbijgegaan en die leeft daarom nog in de Middeleeuwen. Zij zien een grote afstand tussen de islamitische en de westerse wereld.

 John Gray

Had het westen de Renaissance niet mede te danken aan de islamitische gebieden? Vervolgde christenen en joden vonden in het Moorse Spanje onder islamitische heerschappij een veilig heenkomen. Een heenkomen waar zij bovendien in aanraking kwamen met de werken van de oude Grieken en de erop voortbordurende Arabische wetenschappers. Zo heeft onder andere het denken en werk van de islamitische jurist, arts en filosoof Abū ‘l-Walīd Muḥammad ibn Aḥmad ibn Rushd, bij ons bekend onder de Latijnse naam Averroes, de christenlijk en westerse filosofie diepgaand beïnvloed. En kwam het in contact met het denken dan de klassieke Grieken Aristoteles en Plato.

De filosoof John Gray ziet nog een andere verbinding. In zijn boek Zwarte mis bespreekt Gray Sayyid Qutb. Volgens Gray is de radicale islam een ‘kind’ van het moderne denken, net zoals het communisme, het fascisme en het anarchisme. Gray komt tot de conclusie dat de radicale islam moderne kenmerken vermengt met oude: “De radicale islam is een moderne revolutionaire ideologie, maar ook een millennialistische beweging met islamitische wortels.”

Het millennialisme bestaat eruit dat de islam, net als trouwens het christendom, het geloof in het einde der tijden en de komst van het rijk van God/Allah centraal staat. Wie goed kijkt, of het wil zien, ziet altijd wel ‘signalen’ dat nu echt dé tijd is dat het gaat gebeuren. Of, en dat zien we ook bij IS, er worden daden verricht die als signalen in die richting worden verkocht.

Gray ziet veel invloeden van de moderne westerse revolutionaire ideologie in Qutbs denken. Gray: “Qutbs idee van een revolutionaire voorhoede die zich volledig zou wijden aan de omverwerping van corrupte islamitische regiemes en het stichten van een samenleving zonder formele machtsstructuren, ontleent niets aan de islamitische theologie en zeer veel aan Lenin. Qutbs beeld van revolutionair geweld als een zuiverende kracht heeft meer gemeen met de denkbeelden van de jakobijnen …” 

Zou Gray een punt hebben? Is de verlichting dan wel aan de islam voorbij gegaan of de radicale islam ook een kind van de Verlichting? Hoe ver staat de radicale islam werkelijk af van het westen?

 

It takes two to tango

In 2014 deed Motivaction een onderzoek naar de gevoeligheid van jongeren voor religieus geweld veel stof opwaaien, omdat er werd geconcludeerd dat er onder met name Turkse jongeren veel sympathie voor IS leek te bestaan. Op het Motivaction-onderzoek bleek onderzoekstechnisch van alles aan te merken en daarom heeft het SCP een onderzoek gedaan met als titel Een wereld van verschil. Dit onderzoek laat zien dat een veel kleiner deel van de jongeren begrip zegt te hebben voor religieus geweld.

AAN53JFoto: xn--apart-fsa.com

“We moeten ons richten op die kleine groep mensen die Isis en religieus geweld goedkeuren, maar we hoeven en we mogen niet hele groepen mensen wantrouwen.” Dit zegt minister Asscher in reactie op de uitkomsten van het SCP-onderzoek.

Richt Asscher zijn pijlen wel op het goede doel? Natuurlijk! Zal de eerste reactie van velen zijn. We moeten voorkomen dat deze jongeren naar Syrië gaan en jihadist worden. Dus dat rechtvaardigt dat we ons daarop richten.

Zou het doel niet die grote andere groep moeten zijn? De groep die juist geen begrip heeft voor religieus geweld? Het SCP constateert dat de helft van de Nederlanders met Turkse of Marokkaanse wortels zich geen volwaardig burger voelt, zoals de Volkskrant het samenvat. Zouden de pijlen niet juist op dit probleem gericht moeten worden? Een probleem van niet alleen deze groep, maar ook van de ‘autochtone’ Nederlanders? Volwaardig lid worden van een groep vraagt immers ook inspanningen van degenen die tot de groep behoren omdat integratie tweerichtingsverkeer is. Immers ‘it takes two to tango’. Hieraan heb ik in Inburgeren al aandacht besteed.

Zouden die pijlen niet moeten bestaan uit een aanpak die uitgaat van de kracht van onze open democratische samenleving, waaraan ik in Vrijheid, democratie en verbieden en Vrijheid vieren aandacht schonk? Een aanpak die een sterk alternatief biedt tegenover de aantrekkingskracht van het jihadisme waar ik in Waar vóór naar zocht? Zou dat geen succesvollere aanpak kunnen zijn? Zou dat helpen bij de tango? Toch nog eens de vraag: richt Asscher zijn pijlen wel op het goede doel?