Zwijgen over de ander

Integratie van ‘nieuwkomers’ in de Nederlandse samenleving is een belangrijk item en onderwerp van menig discussie. Van die nieuwkomer wordt verwacht dat hij zich aanpast en gaat ‘doen als wij doen’. Het inburgeringsexamen is erop gericht om de nieuwkomer te leren hoe wij hier doen en handelen. Van de nieuwkomer wordt verwacht dat hij deelneemt aan het verenigingsleven, contact zoekt met anderen in dit land en actief wordt in zijn buurt. In die discussie wordt benadrukt dat die nieuwkomer anders is en afwijkt van ‘de norm’. Is al die nadruk op dat inburgeren en het ‘worden zoals wij’, als al duidelijk is wie die wij zijn, wel verstandig? 

Eigen foto

Ik stel die vraag omdat ik halverwege het boek Stadsleven. Een visie op de metropool van de toekomst van de socioloog Richard Sennett ben. Hoe het ‘afloopt’ kan ik jullie nog niet vertellen. Dat komt vast nog wel een keer. Zo ongeveer op de helft, op pagina 182, constateert Sennett iets waarbij ik aan het Nederlandse beleid over integratie en inburgering moest denken. Sennett: “Meer in het algemeen kun je zeggen dat gemengde gemeenschappen alleen goed functioneren als het bewustzijn van de Ander niet al te zeer op de voorgrond staat. Als het door een bepaalde gebeurtenis wel op de voorgrond komt te staan, wordt de last van het anders-zijn sterker gevoeld en kan het wantrouwen intreden.” 

Zwijgzaamheid baart vertrouwen, aandacht versterkt wantrouwen, constateert Sennett. Dat ergens de nadruk op leggen betekent dat het gaat opvallen, klinkt niet vreemd in de oren. Als de nadruk wordt gelegd op die ‘roze olifant’ al is het maar door te zeggen dat je er niet op moet letten, ga je er juist op letten. Zou Sennett een punt hebben? 

Als dat zo is, zouden we dan met al die aandacht en nadruk op inburgering en integratie niet juist het paard achter de wagen spannen? Door erop te hameren, worden we ons bewust van het ‘anders’ zijn van de nieuwkomer. Leidt dit beleid er niet toe dat verschillen worden uitvergroot? Zou dat dan niet alleen voor de nieuwkomer gelden maar ook voor ‘niet nieuwkomers’ die ‘anders’ zijn dan de norm?

Zwijgzaamheid baart vertrouwen,” schrijft Sennett. Zwijgzaamheid en wat hij het “oppervlakkig ritueel” noemt: “Je vraagt de buurman hoe het met hem gaat, ook als je het niet zo nodig hoeft te weten. Je doet het als teken van erkenning.” Zullen we het eens gaan doen: zwijgen over de ‘ander’ en oppervlakkige gesprekken met elkaar voeren?

De waarheid en niets dan de waarheid

Frits Bosch verwijt bij DDS Leo Lucassen en Paul Scheffer dat ze feiten over de integratie van allochtonen verdoezelen en zo de waarheid geweld aandoen. Zo gaat het“volgens Lucassen uitstekend met de integratie. Helaas is het baarlijke nonsens,” concludeert Bosch. “De toenemende Jodenhaat, homohaat, Mocromaffia, vrouwenhaat, de aanslagen … Ze willen het niet weten, ze willen het niet zien, ze zijn er niet ontvankelijk voor, ze wenden hun hoofd af of ze steken het diep in de grond,” aldus Bosch en hij sluit af met een sneer naar de beide hoogleraren:, die: “worden ingehuurd om de maatschappij wetenschappelijk onderbouwd te informeren, niet om goedgelovige mensen op het verkeerde been te zetten.” Een stevig verwijt.

Foto: Wikimedia Commons

Volgens Bosch komt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid: “tot de conclusie dat het helemaal niet goed gaat met de integratie door import van armoede, import van criminaliteit, import van verdeeldheid. De sterk toegenomen diversiteit is slecht voor allen, inclusief allochtonen.” En dat is de schuld van de allochtoon. Nou ja, een deel van hen. Wat opvalt is dat het artikel eigenlijk over moslims gaat en dat iedereen moslim daarmee meteen een allochtoon is. Trouwens niet alleen een allochtoon, maar ook een probleem want volgens Bosch is de islam een probleem want: “Jongeren gaan de Koran écht bestuderen en ontdekken dus dat IS de échte islam vertegenwoordigt.” Even terzijde. Moeten we daaruit opmaken dat de islam eeuwenlang geen ‘ vertegenwoordiging’ had? Immers IS bestaat nog geen tien jaar.

Lucassen en Scheffer willen het niet zien: “de aanslagen gaan door, en door, en door, en door, en door en door. … Navrant is dat nog geen week na Scheffers hosanna-artikel een aanslag is gepleegd in Straatsburg, drie doden, twaalf gewonden, waarvan drie ernstig.”  Inderdaad gaan de aanslagen maar door en door en inderdaad werd er deze week nog eentje in Straatsburg gepleegd. Wat hierbij opvalt is dat het overgrote deel van de aanslagen wordt gepleegd in islamitische landen. Dat overgrote deel van de slachtoffers moslims zijn die de islam net wat anders zien. Zou het kunnen dat er verschillende interpretaties van de islam mogelijk zijn? Zouden er in de islam meerdere ‘waarheden’ zijn?

Nu ik het toch over ‘waarheden’ heb. Sluit succesvolle integratie aanslagen uit? Met andere woorden, zijn ‘aanslagen’ een maatstaf voor integratie? Zijn er op het gebied van integratie niet ook meerdere ‘waarheden’ naast elkaar mogelijk?

Probleemwijk en integratie

De plannetjes van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff om misdrijven in probleemwijken harder te bestraffen, zijn door iedereen inclusief het kabinet, naar de prullenbak gewezen. Doel van Dijkhoff was, zo lees ik in de Volkskrant: “mensen in probleemwijken ‘zo vrij maken als we allemaal horen te zijn’. Niet alleen moet criminaliteit daar strenger gestraft worden, ook wil Dijkhoff afdwingen dat jonge kinderen die onvoldoende Nederlands leren al op vroege leeftijd naar de kinderopvang gaan en taalles krijgen. Ouders die niet meewerken moeten gekort worden op uitkeringen en bijstand.” Behoorlijk dwingend voor liberalen die normaal gesproken individuele vrijheid hoog in het vaandel hebben staan. 

Dijkhoff

Foto: Wikimedia Commons

Het siert Dijkhoff dat hij zich druk maakt om mensen in probleemwijken, mensen die het moeilijk hebben. Bijzonder is dat hij alleen denkt in termen van straf. Dubbele straf voor de crimineel, korten op de bijstand. Hoe draagt dit bij aan het bestrijden van de problemen van de mensen in die wijken? Als hij ‘onvoldoende Nederlands’ wil bestrijden, zou verhogen van de bijstand bij het volgen van taalles dan niet kunnen helpen? Of het verdubbelen van de bijstand in probleemwijken? Zou daardoor de noodzaak om te vervallen tot criminaliteit niet af kunnen nemen?

Premier Mark Rutte wil wel gaan bekijken of Nederland iets kan leren van de aanpak in andere landen om integratie te bevorderen, ‘zolang dat rechtsstatelijk kan’.” Wordt hier gezegd dat problemen in wijken hun oorzaak vinden in de integratie van mensen in die wijk?

Bijzonder aan de ‘probleemwijken’ is dat bijna iedereen die voldoende middelen heeft om elders een plek te vinden, de wijk verlaat. Zouden economische omstandigheden niet ook een rol spelen? Zou dan een gebrek aan voldoende inkomen niet ook een belangrijke rol spelen? Als we zien dat Mohammed met dezelfde papieren als Max minder kans maakt op eenzelfde baan, zou er dan niet iets anders moeten gebeuren? Sterker, zou er dan niet iemand anders ‘gestraft’ moeten worden dan de bijstandstrekker die zijn kind niet naar de peuterspeelzaal doet? Of nog beter ‘verleid’ moeten worden?

Gooit Rutte hier niet het plannetje van Dijkhoff in de ‘prullenbak’ en neemt hij gelijktijdig de redenering erachter over? Heeft Dijkhoff zo niet de slag om het plannetje verloren, maar de oorlog om de ideeën erachter gewonnen?

De puinhopen van rechts

Identiteitspolitiek, een onderwerp waarover ik geregeld schrijf. Ook vandaag weer, nu is een gesprek  tussen Sid Lukkassen en de Belgische Manel Mselmi bij ThePostOnline de aanleiding. Volgens beiden is ‘identiteitspolitiek’ iets van ‘links’ en is het gedoemd te mislukken. Dat ‘identiteitspolitiek’ gedoemd is te mislukken, heb ik al eerder betoogd. De nadruk wordt immers gelegd op het verschil tussen mensen. Dat het alleen ‘links’ is die een dergelijke politiek bedrijft, dat waag ik toch zeer te betwijfelen.

vuilnis

Foto: Flickr

Nu krijgt ‘links’ al jaren de schuld van alles rondom migranten, terwijl de geschiedenis iets heel anders laat zien. Die laat namelijk zien dat ‘links’ het in Nederland nooit voor het zeggen had. Het CDA en haar voorlopers en/of de VVD maakten gedurende de gehele na-oorlogse tot en met het heden, deel uit van de regering. Die laat zien dat de migratiepolitiek vanaf de jaren zestig zo ongeveer Kamerbreed werd gesteund. Die laat zien dat zowel links, midden als rechts de vaders zijn van het zogenaamde ‘multiculturele drama’, als er al sprake is van een ‘drama’.

De geschiedenis laat ook zien dat in eigen groep verkeren en eigen politieke partijen oprichten een heel Nederlandse traditie is die ‘verzuiling’ wordt genoemd. Want die joods-christelijke traditie die wordt geroemd, vocht zich jaren lang de tent uit en leidde eind negentiende eeuw de verzuiling in, de gepacificeerde voortzetting van de religieuze strijd. Verzuiling die zover ging dat voetballen per religie moest en zelfs de duiven vlogen gescheiden. Zou een ‘hervormde’ duif die met steun van de here Jesus vloog trouwens beter vliegen dan een katholieke met ‘godszegen’?  Die verzuiling zet zich ook nu nog voort alleen worden de zuilen steeds kleiner omdat iedereen zijn eigen ‘identitaire’ zuil wil. Bij Opiniez betoogt Jan Gajentaan dat er maar een nieuwe zuil moet komen van de ‘stille meerderheid’.

Die ‘stille meerderheid’, wie dat ook moge zijn en het is twijfelachtig of het wel een ‘meerderheid’ is, bestaat uit ‘echte’ Nederlanders. Zo interpreteer ik het betoog van Gajentaan. En daarmee zijn we meteen aanbeland bij de ‘rechtse’ bijdrage aan de ‘identiteitspolitiek’. Een bijdrage die van nieuwkomers ‘integratie’ verwacht in die Nederlandse identiteit waarover ik eergisteren schreef. Alleen is die ‘integratie’ of ‘inburgering’ nooit ‘af’. Er is altijd wel een reden waarom iemand er niet bijhoort en een zoveelste generatie Turk, Marokkaan of welk land dan ook is. Zou dit niet ook hebben kunnen bijdragen aan het in eigen schulp kruipen van migranten?

Een kleine twintig jaar geleden concludeerde Pim Fortuyn dat paars er een puinhoop van had gemaakt. Vanaf 2002 heeft rechts dit aangegrepen om een ‘streng inburgeringsbeleid’ te voeren. Is de tijd nu rijp om te concluderen dat het ‘inburgeringsbeleid’ van rechts, tot een puinhoop leidt?

Neuken voor volk en vaderland

Het genootschap, of hoe je het moet noemen, de ‘Nederlandse Leeuw’ hield afgelopen weekend een conferentie, meeting of vergadering. Doel van die bijeenkomst was het formuleren van oplossingen voor prangende problemen en moeten we de bijeenkomst daarom een ‘healing’ noemen? Aan het eindrapport met vierentwintig ‘oplossingen’ wordt nog gewerkt, maar de top tien is al wel bekend. Geheel in moderne ‘Trumpstijl’ via een tweet. Een bijzondere lijst.

Leeuw

Foto: Pixabay

Nou ja, bijzonder? De meeste ‘oplossingen’ zijn niet nieuw. Inkomenseisen voor wie in een probleemwijk wil komen wonen, heeft al een lange baard. Een baard met flink vuil erin omdat het de vraag is of het een kwestie van ‘willen’ wonen is. Willen suggereert een keus en wat als die keus er niet is? Het perspectief bij migratie op de gevolgen voor Nederland? Daar is vorig jaar een regeerakkoord over volgeschreven. Verder veel wat al vanuit een specifieke politieke hoek is aangevoerd. Zoals pas na vijf jaar toegang tot de verzorgingsstaat en beperkte immigratie om de ‘integratieproblemen’ op te lossen. Problemen die nooit opgelost zullen worden omdat voor deze hoek iedereen met een bepaalde religie nooit zal integreren, zelfs niet als een ander punt, een ‘verlichte nederislam’ ontwikkelen, succesvol zal zijn.

Echt bijzonder is het tweede punt op de lijst: “Stimuleer de Nederlandse bevolkingsgroei en geef aandacht aan grote gezinnen.” Ja het staat er echt, de Nederlandse bevolking moet groeien. Ik hoop dat het ‘uitgewerkte eindrapport’ duidelijk maakt welke problemen daarmee opgelost moeten worden én waarom bevolkingsgroei dé oplossing is voor deze problemen?

Als de bevolking moet groeien zijn er dan niet ook andere oplossingen mogelijk? Immigratie is dan ook een mogelijkheid. Is het dan niet vreemd dat een migratiebeperking ook een oplossing is? Die twee oplossingen spreken elkaar tegen. Waarom dan de toegang tot de verzorgingsstaat beperken? Door die toegang ruim te houden is Nederland wellicht aantrekkelijk voor immigranten.

Of is het juist een bepaald segment van de bevolking dat moet groeien? Het ‘fiere, van smetten vrije blanke’ segment? Moet dat groeien en wordt daar het adagium: neuken voor volk en vaderland?

Uit-geïntegreerd

“Omdat werk een zeer belangrijke onderdeel is van integratie, moet de arbeidsmarktpositie van Nederlanders met een migratieachtergrond –nieuwkomers én oudkomers– worden verbeterd.”

Deze zin is te vinden op de grens van de pagina’s 26 en 27 van het regeerakkoord waarover ik al eerder schreef. En net zoals de passage waar ik toen over schreef, lijkt er ook niet veel mis met deze tekst. Het verbeteren van de arbeidsmarktpositie van mensen is nooit verkeerd. Toch is er iets met deze zin.

einde

Illustratie: Pixabay

Het succes, maar vooral het falen van de integratie van mensen die nieuw zijn in Nederland, is vaak onderdeel van discussie, gesprek en heftige meningsverschillen in de politiek en de media. Kijk om je heen, bekijk statistische informatie en je kunt zowel voor het succes als het falen van de integratie voldoende onderbouwing vinden. In deze passage uit het regeerakkoord gebeurt dat ook. Mensen met een migratieachtergrond hebben klaarblijkelijk een achterstand op de arbeidsmarkt wat duidt op gebrek aan integratie.

Deze deze zin roept de vraag op wanneer de integratie is voltooid? Wanneer hoor je erbij? Ben je als vierde generatie Marokkaan met werk, lid van en vrijwilliger bij de sportclub en mantelzorger van je buurvrouw geïntegreerd? Wanneer ben je geen migrant, nieuwkomer of oudkomer meer? Wanneer ben je ‘gewoon’ Nederlander? Met andere woorden, is integratie eindig en zo ja, wanneer is die dan beëindigd? Als vervolg daarop ben je dat als nieuw- of oudkomer nog steeds als je plotsklaps werkloos raakt? 

Als niet duidelijk is wanneer iemand geïntegreerd is, dan kunnen er tot in den treuren of in het oneindige eisen worden gesteld waaraan iemand moet voldoen. Dan kunnen belachelijke cursussen en examens worden opgelegd. Dan kan iemand steeds worden buitengesloten: jij hoort er niet bij want … en dan volgt er iets waaruit moet blijken dat die persoon er nog niet bijhoort.

Moet zonder een duidelijk eindpunt iemand niet steeds maar blijven integreren en raakt hij dus nooit uit-geïntegreerd want hij wordt nooit als geïntegreerd gezien en behandeld?

Bijzondere gehaktballen

Bij ThePostOnline maakt Sietske Bergsma gehakt van Tamar de Waal. Bergsma reageert op een interview met De Waal in de NRC met als kop: Turkse Nederlanders hebben geen integratieprobleem, zegt deze promovenda. Zo’n kop is natuurlijk een trigger voor discussie, alleen dekt de kop niet de lading van het interview. Het is geen uitspraak van De Waal in het interview. Daar gaat het mij niet om. Het gaat mij om de manier waarop Bergsma haar gehakt en de bal die zij ervan draait, bereidt.

gehakt

foto: Gehaktballen.nl

Zo begint Bergsma met een indirecte aanval op de universiteiten die De Waal bezocht: “De Waal is politiek filosoof en jurist en heeft aan haar website te zien een religieuze bedevaart gemaakt langs dié universiteiten in de Verenigde Staten, Canada en Engeland die nogal ’heavily to the left’ zitten wat liberale ideologie betreft.” Ze lardeert dit met een voorbeeld van een onderzoek dat een onderzoeker van die universiteiten deed naar: “hersenen van ‘right wingers’ waaruit bleek dat die primitief waren, terwijl die van de ‘left-wingers’ (verrassing!) ‘besluitvaardig en anticiperend’ waren.” Hoe sterk is zo’n indirecte aanval? Volgens Bergsma is dit nodig: “Zonder is er geen andere logische verklaring aan te dragen voor de bezopen, onwetenschappelijke kletspraat…” Zeker omdat begrippen als ‘heavily to the left’ waardeoordelen zijn. Wat zegt dit over De Waal? Zo bezocht Geert Wilders dezelfde middelbare school als de Ballonnendoorprikker, een middelbare school die ook nog eens door ‘ouderengoeroe’ Henk Krol en  CDA politicus Ger Koopmans werd bezocht. Leuk, maar wat zegt dit over deze mensen? Bereidt Bergsma haar gehakt zo niet in een vuile kom?

Over naar de directe aanval op De Waal. Op de vraag of De Waal het gezwaai met Turkse vlaggen als een probleem ziet, antwoordt ze: “Als er Turkse Nederlanders zijn die niet de democratische rechtsstaat onderschrijven dan zie ik dat als probleem. Maar als een partij die in de Tweede Kamer zit bepaalde grondrechten wil afschaffen voor moslims, dan vind ik dat ook een probleem.” De Waal noemt de PVV een dergelijke partij. Bergsma antwoordt: “Niemand wil grondrechten afschaffen, Tamar. Grondrechten staan altijd op gespannen voet met elkaar, zoals religie en vrije meningsuiting.” Beste mevrouw Bergsma, hoe zit het dan met het eerste punt van het verkiezingsprogramma van de PVV, de de-islamisering van Nederland door het preventief opsluiten van radicale moslims, het sluiten van alle islamitische scholen en moskeeën? Gebruikt Bergsma niet ietwat bedorven vlees?

Volgens De Waal wordt het probleem van de Turkse Nederlanders: “niet gezien als óns maatschappelijke probleem, maar als hún integratieprobleem. Als bewijs dat ze hier niet horen. … Daarmee verlies je de ‘inclusieve’ houding van gelijkheid voor iedereen die een democratisch land altijd zou moeten hebben ten opzichte van álle burgers.” Bergsma antwoordt: “Ik dacht al waar blijft hij, het orgelspel van ‘de inclusieve houding’… Gelijkheid voor iedereen in een democratische rechtsstaat heeft in ieder geval niets te maken met dat als ik mijn reet niet wil afvegen, en dat anderen het vinden stinken, dat het dan toch ook het probleem van een ander is, als bewijs dat ik er ook bij hoor. Of zoiets.” Uw stinkende reet kan voor overlast bij anderen zorgen beste mevrouw Bergsma, dat terzijde. Wat De Waal beweert is dat er wordt geklaagd over de ‘stinkende reet’ van de ander terwijl de eigen ‘stinkende reet’ niet wordt geroken. Is het ei wat ze voor haar gehaktballen gebruikt niet rot?

“Dat is een gevoel dat Nederlanders met een migratieachtergrond kunnen hebben. Maar ze krijgen juridisch ook steeds meer een punt. Gelijkwaardig burgerschap en gelijke bescherming gelden steeds minder voor mensen met een migratieachtergrond. Dat is geen probleem van links of rechts, het is een probleem van de kwaliteit van onze rechtsorde.” Dit antwoord geeft De Waal op de vraag waarom Nederlanders met een migranten achtergrond zich tweederangsburger voelen. Hiermee ontkent De Waal alles waar migranten recht op hebben: “huisvesting, uitkering, taalles, scholing, (aangepaste) woningen, gebedsruimtes, verenigingen, gezondheidszorg, gratis rechtsbijstand etcetera.” Beste mevrouw Bergsma, is er niet een verschil tussen Nederlanders met een migranten achtergrond en migranten? Zijn de eerste, waar De Waal over spreekt, niet gewoon Nederlander en hebben ze niet ook dezelfde rechten en plichten als iedere andere Nederlander? Voegt u zo niet zaagsel aan uw gehakt toe in plaats broodkruim?

Vervolgens komen de Syrië-gangers aan de beurt. De Waal kaart de ongelijke behandeling aan van mensen met twee paspoorten. “Dus als mensen willen vechten in een oorlog die er op uit is het Westen te vernietigen, … Dan is een dubbel paspoort afpakken discriminatie?” zo betoogt Bergsma op De Waals uitspraak dat het afnemen van het Nederlanderschap zonder tussenkomst van de rechter alleen mensen met een dubbel paspoort treft en dus zorgt voor rechtsongelijkheid. Bergsma vraagt zich af: “Welke andere ideeën heeft Tamar om iets te doen tegen de onmacht over uitreisende jihadisten? Subsidiariteitsbeginsel, Tamar, propedeuse rechten, tweede trimester strafrecht” Wellicht gewoon vervolgens via het strafrecht? Maar nu geef ik antwoord op de vraag. Beste mevrouw Bergsma, verandert het doen van ridicule suggesties en aan De Waal te vragen of dat wellicht alternatieven zijn, iets aan het feit dat zij constateert? Het feit dat er sprake is van rechtsongelijkheid? Heeft Bergsma haar handen wel gewassen voordat zij het gehakt ging kneden?

Dan het gevoel tweederangs burger te zijn. De Waal: “De symboliek erachter is: migranten moeten zich aanpassen aan ons en zich ideaal gedragen. Doe je dat niet, dan ga je maar terug. Of we sturen je terug. Integreer of ga! Dat geldt ook voor mensen die hier geboren en getogen zijn met een migrantenachtergrond. Dat veroorzaakt het tweederangsburgergevoel.” Bergsma antwoordt: “Arme migranten! Alsof je aan de democratische beginselen houden, hetzelfde is als ‘ideaal gedrag’. En nog altijd heb ik niet gehoord van Tamar wat die migranten dan allemaal wel niet moeten wat zo vreselijk is dat ze zich tweederangsburgers voelen. Althans, meer nog dan in de landen van herkomst waar ze (als vrouw, homo, Christen of vrije denker) derde- of vierderangsburgers zouden zijn.”  Ook hier verwisselt Bergmsa Migranten met Nederlanders met een migranten achtergrond. De laatsten zijn in Nederland geboren en hebben geen ander land van herkomst dan Nederland. Ze hebben wel te maken met mensen die hen terug willen sturen naar een land waar ze niet vandaan komen. Een tweede rot ei?

Dan de universele mensenrechten. De Waal beweert dat minister Schippers in haar HJ Schoo-lezing eigenlijk zei: “universele waarden zijn cultureel Nederlands. En wij Nederlanders – en dan bedoelt ze de mensen zonder vluchtelingen- of migrantenachtergrond – kunnen met die waarden omgaan. Mensen met een andere achtergrond kunnen dat niet of minder.” Volgens De Waal: “Het idee van die universele waarden en mensenrechten is nou juist dat iedereen vanuit zijn eigen achtergrond zich eraan kan verbinden.” Bergsma antwoordt: “Nee, het idee van universele waarden (voor de rechten van de mens) oftewel mensenrechten is dat ze nou juist niet ter interpretatie staan, want why bother als alles cultureel bepaald is en vloeibaar?” Is ‘verbinden met’ hetzelfde als ‘ter interpretatie stellen’, want dat is wat Bergsma beweert? En als iemand zich verbindt met mensenrechten, worden dan die mensenrechten ter interpretatie gesteld? Of zou het ook omgekeerd kunnen zijn, dat door dat verbinden met de mensenrechten juist de ‘eigen achtergrond’ zoals De Waal en de ‘cultuur’ zoals Bergsma het noemt, ter interpretatie wordt gesteld? Neemt in Bergsma’s gehaktbal het zout het gehakt op?

Voor De Waal is dit verwarren van mensenrechten met Nederlandse waarden (wat die ook mogen zijn) de kern van het probleem omdat: “witte Nederlanders (zo) altijd al supergeïntegreerd (zijn). Wij snappen de universele waarden zó goed, dat we ons er altijd aan houden. We hoeven het dus alleen maar over ‘buitenstaanders’ te hebben die er eventueel een potje van maken, niet over onszelf…”  Bergsma reageert hierop: ‘Witte Nederlanders die niet geïntegreerd zouden zijn’, is een gekunsteld verzinsel om de mumbo jumbo puzzelstukken in elkaar te krijgen, en het wordt niet beter door er heel zweverig over te praten.” Is de mumbo jumbo er niet juist een gevolg van dat integratie. Integratie betekent immers: “het maken van of opnemen in een groter geheel.” In dat geheel zitten ook die ‘witte Nederlanders’ en dat betekent dat niet ook zij iets moeten? Iets wat Bergsma lijkt te ontkennen. Wil zij uiengehakt maken zonder het vlees met de uien te vermengen?

En daarmee komen we bij het laatste ingrediënt van Bergsma’s gehaktbal. De Waal: “Of dat nou Erdogan-aanhangers zijn die hier met vlaggen zwaaien, of roomblanke Nederlanders die discriminerende leuzen roepen in een voetbalstadion. Het is in beide gevallen een probleem, het zijn Nederlanders met verkeerde opvattingen. Het is niet in het ene geval een integratieprobleem en in het andere geval cultureel conservatisme.” Bergsma antwoordt: “Het is onzin om allemaal ‘probleem-eigenaar’ te zijn van elkaars problemen, alleen maar omdat we allemaal op magische wijze via universele waarden verbonden zouden zijn.” Is het niet juist een kenmerk van integratie dat we daar juist wel allemaal eigenaar zijn van elkaars problemen? We proberen immers een groter geheel te maken.

Beste mevrouw Bergsma, u concludeert verzuchtend: “Kunnen we het woord integratie gewoon afschaffen alsjeblieft, want het betekent tegenwoordig van alles.” Ja, mevrouw Bergsma, het zou wel eens een heel goed idee kunnen zijn om ‘integratie’ af te schaffen. In een van mijn eerste ‘prikkers’ schreef ik: “Probleem is echter dat die ‘inburgering’ nooit leidt tot daar waar hij voor bedoeld is, namelijk tot ‘integratie’ van de migrant. Ook als aan alle eisen is voldaan, blijven we de migrant, migrant noemen. Zelfs hier geboren kinderen en kleinkinderen. We onderscheiden immers tweede- en derdegraads Turken, Antilianen, Marokkanen enzovoort. Die horen nog steeds niet bij de samenleving. Zo blijft de migrant een aparte categorie die iets moet doen om erbij te horen.” Dat grotere geheel dat we willen maken ontstaat zo niet. Organiseren we zo niet ‘apartheid’ zoals ik het in die prikker noemde? ‘Apartheid’ omdat we verschillen zoeken en dus vinden. Of sterker nog, organiseren we zo niet juist het verafschuwde ‘multiculturalisme’? Zouden we we niet beter de verschillen kunnen accepteren en zoeken naar overeenkomsten? Wellicht vinden we die dan.

Beste mevrouw Bergsma, misschien moet u eens met mevrouw De Waal in gesprek en zoeken naar overeenkomsten? Dat levert waarschijnlijk lekkerdere gehaktballen op dan die u nu presenteert.

Racism or no racism? That’s the question

Ook de opiniesite Joop besteedt aandacht aan het rapport Integratie inzicht? van het Sociaal Cultureel Planbureau. In een artikel met als titel Witten minder bang voor niet-witten, discriminatie neemt toe worden de uitkomsten besproken.  En ik moet zeggen, ik raak ervan in de war. Niet van de uitkomsten van het SCP-rapport, maar van het taalgebruik in het artikel.

Joop gebruikt steevast ‘wit’ waar vroeger over ‘blank’ werd gesproken. Daar zit de verwarring niet. Het wordt verwarrend als de rest op één ‘hoop’ wordt gegooid en die hoop wordt ‘niet-wit’ genoemd.  Die ‘hoop’ omvat onder andere de Surinaamse-Nederlanders en Marokkaanse-Nederlanders. En dan raak ik in de war. Want zijn er niet ook ‘witte’ Surinaamse-Nederlanders? Zijn trouwens alle ‘witte’ Nederlander, of zijn er ook ‘witte’ niet-Nederlanders.

kleurrijk-nederlandFoto: www.arenapoort.nl

Dit wordt cruciaal bij de Marokkaanse-Nederlanders. Het wordt cruciaal omdat het grote probleem juist bij de Marokkaans-Nederlandse jongeren ligt, want die, zo lees ik, “ hebben het meeste last van een gebrek aan acceptatie. Zij lijden het meest onder vooroordelen en kunnen niet rekenen op een positieve dan wel onbevangen houding onder witte Nederlanders.” Hoe ‘niet-wit’ zijn die Marokkaanse-Nederlanders eigenlijk? Als een Marokkaanse-Nederlander ‘niet-wit’ is, hoe ‘wit’ is dan een ‘witte Nederlander’ met zwart haar en een wat donker getinte huid? Hoort een Spaanse-Nederlander bij de ‘witten’ of de ‘niet-witten’?

Loopt Joop zo niet vast met het gebruiken van de termen ‘wit’ en ‘niet-wit’? Als ‘kleur’ het probleem zou zijn, zouden Spaanse- en Italiaanse-Nederlanders dan niet evenveel last moeten hebben van een gebrek aan acceptatie? Laat het voorbeeld van de Marokkaanse-Nederlander niet zien dat de ‘kleur’ niet het probleem is? Zouden er andere oorzaken zijn waardoor Marokkaanse-Nederlanders achtergesteld worden?

Joop concludeert dat de opstellers van het rapport in “de gebruikelijke bedekte termen” schrijven, “waarbij het signaleren van wit racisme angstvallig vermeden wordt.” Zou het kunnen dat de onderzoekers juist wel de nuancering aanbrengen die Joop onder het ‘racisme tapijt’ veegt? Dat een mens iemand die op hem lijkt eerder kiest dan iemand die niet op hem lijkt is menselijk. Dat laten de SCP onderzoekers ook zien, zij constateren (op pagina 16)  immers dat onder andere ook Marokkaanse-Nederlanders zich sterk met de eigen groep identificeren. Dat we ons daarvan bewust moeten zijn en die neiging moeten onderdrukken staat als een paal boven water. Zou het helpen door daar het label discriminatie of zoals Joop doet, racisme op te plakken? Of zouden we dan nog verder van huis raken?

 

 

Binnenstebuiten samenleving

“Is de multiculturele samenleving nou mislukt of geslaagd?” Die vraag werd gisteren gesteld bij Pauw. Nee, zei de een. Ik zie toch geslaagde integratie, zei de ander. Het is niet geworden zoals het ons is voorgespiegeld, zei de gastheer alsof er iemand ooit een plan had dat eraan ten grondslag lag. Het is het nog niet, zei weer een andere gast. De Turken en Marokkanen trouwen nog binnen hun groep, riep iemand. Nu is die multiculturele samenleving in het recente verleden al vaker onderwerp van discussie geweest. Discussie waarin werd geroepen dat ze is mislukt of dat ze moet worden afgeschaft.

SamenlevingIllustratie: www.kennislink.nl

Een bijzondere gesprek tussen mensen met meningen en opvattingen. Bijzonder omdat lukken of mislukken suggereert dat er een norm is waaraan een samenleving moet voldoen, om van succes te spreken. Alleen wat is die norm en wie bepaalt hem? Wat gebeurt er als een samenleving niet aan die norm voldoet? Is er dan geen sprake van een samenleving? Als er dan geen samenleving is, wat is er dan wel? De positieve kant is trouwens ook interessant. Want wat moet er dan gebeuren als een samenleving wel aan de norm voldoet? Mag er dan niets meer veranderen? Zou die samenleving dan eeuwig zo moeten blijven? Dit laatste roept de vraag op of die norm niet ook aan verandering onderhevig is. Het zou immers kunnen dat toekomstige generaties er anders over denken.

In het boek Denken in een tijd van sociale hypochondrie, beschrijft de socioloog Willem Schinkel de worsteling in het gesprek en Nederland. Mensen en groepen worden al naar gelang het doel van de spreker, gezien als probleem binnen de samenleving en toch gezien als staand buiten de samenleving. Dit is, volgens Schinkel: “… paradoxaal omdat enerzijds ‘de Nederlandse maatschappij’ een [integratie]probleem cq. -vraagstuk heeft, terwijl dat anderzijds juist bestaat uit het ‘buiten de maatschappij staan’ en het ‘niet meedoen’ van diegenen die binnen de maatschappij voor het [integratieprobleem] zorgen.”

Een samenleving is “het geheel van de met elkaar verkerende mensen.” Hoe vaststaand is dat geheel? Verandert een samenleving niet permanent omdat er mensen bij komen door geboorte en emigratie en en er vallen mensen weg door sterfte en immigratie? En ook door kennisontwikkeling? Dit verandert immers mensen. Is een samenleving daarmee niet een fluïde iets en iets wat nooit ‘af’ of ‘compleet’ is?

Complexer door te versimpelen

In de Volkskrant een bijdrage van de filosoof Stephan Huijboom met als titel De machtsstrijd om het Nederlanderschap begint. In zijn bijdrage stelt hij, in navolging van Willem Schinkel die dat een week eerder deed, het gebruik van woorden als ‘Marokkaan’ en ‘Allochtoon’ ter discussie, omdat die woorden niet neutraal zijn.

uitnodigingIllustratie: jijislief.nl

Volgens Huijboom draait het uiteindelijk: “om de vraag of Nederlanders die ‘allochtoon’ genoemd worden, ooit als onderdeel gezien kunnen worden van ‘de Nederlandse cultuur’. Kan dat nu, over vijftig jaar, over 150 jaar, of nooit? Bovendien: wie bepaalt dat? Nederlanders die zichzelf ‘autochtoon’ noemen?” Een Volkskrantlezer, die zich EddieValliant noemt, meent dat het betoog van Huijboom onderuit wordt gehaald: “… door uitspraken van allochtone Nederlanders zelf die zeggen zich niet als Nederlander te willen zien en hun kinderen opvoeden als Marokkaan of Turk.” Huijboom draait, volgens deze lezer, oorzaak en gevolg om.

Deze lezer raakt hiermee een bijzonder punt. Wat is hier de oorzaak en wat het gevolg? Bezorgt het onderscheid autochtoon versus allochtoon de laatsten het gevoel nooit bij Nederland te kunnen horen? Een gevoel dat ze krijgen omdat ze steeds worden aangesproken op hun herkomst of de herkomst van hun (voor)ouders? Of zijn allochtonen die zeggen zich niet als Nederlander te zien, er de oorzaak van dat ze niet als Nederlander worden gezien?

Zou het onderscheid autochtoon versus allochtoon in aanmerking komen als beginpunt? Wie heeft dit taalkundig onderscheid met grote sociale en maatschappelijke gevolgen gecreëerd? Zijn het de allochtonen die zijn begonnen zich allochtoon te noemen? Wie heeft termen als ‘inburgering’ en ‘integratie’ geïntroduceerd? Termen waarvan, net als van de woorden ‘autochtoon’ en ‘allochtoon’ een uitsluitende werking uitgaat. Woorden die mensen verdelen in plaats van verbinden. Woorden die, door de werkelijkheid te versimpelen, haar in feite complexer maken? Versimpelen, door mensen in groepen te verdelen die op een of andere manier net iets anders lijken. Complexer maken, omdat hierdoor groepen tegenover elkaar komen te staan.

Zou het niet beter zijn, om iedereen die een Nederlands paspoort en dus de Nederlandse nationaliteit, heeft ook gewoon Nederlander te noemen en alle andere benamingen weg te laten? Zou dat niet verbinden? Zelfs als EddieValliant gelijk heeft? Want waarom in dat geval niet een afwijzing beantwoorden met een uitnodiging?