“Vrijhandel leidt tot meer welvaart.” Dit schrijft Hans Wansink in het Commentaar in de Volkskrant. In dit commentaar bespreekt hij het Transaltlantic Trade and Investment Partnership (TTIP), een handelsverdrag tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten. TTIP kwam in het nieuws nadat Arjen Lubach in zijn programma Zondag met Lubach een item eraan besteedde. Voor en tegenstanders vallen nu over elkaar heen zonder dat de inhoud van het verdrag bekend is. Die is namelijk geheim. Althans, dat was zo tot Greenpeace deze week grote delen van het verdrag onthulde.
Wansink pleit voor voorzetting van de onderhandelingen omdat vrijhandel tot meer welvaart leidt. Een argument dat in diverse vormen, waaronder economische groei en inkomensstijging, terugkomt in de discussie. Naast meer welvaart moet het ook goedkopere producten opleveren. Vrijhandel leidt tot welvaart, is dat een wetmatigheid?
Vrijhandel is iets van redelijk recente datum. Eigenlijk pas van na het ineenstorten van het systeem van vaste wisselkoersen in 1971. De vaste wisselkoersen, met de Amerikaanse dollar als spil, waren aan het einde van de Tweede Wereldoorlog ingevoerd om de financiële chaos van de vooroorlogse jaren te voorkomen. Deze zogenaamde ‘Bretton Woods afspraken’ boden landen de ruimte om hun eigen economie te stimuleren en beschermen zonder dat het verviel in het vooroorlogse protectionisme. En laat nu net die jaren van veel minder vrije handel, zich kenmerken door de grootste economische groei. En dat niet alleen, die groei werd ook nog eens eerlijk over de bevolking verdeeld. De ongelijkheid in inkomen en vermogen waren in die periode historisch laag, zo laat Piketty zien in Capital in de Twenty-First Century. Sinds 1971 en vooral sinds 2000 is de economische groei zeer laag en neemt de ongelijkheid flink toe.
De econoom Ha-Joon Chang (23 dingen die ze je niet vertellen over het kapitalisme) laat zien dat nu succesvolle’ landen als China en India, die de ‘neoliberale vrijhandel’ niet aanhangen, het snelst groeien. En wat verder terug in de tijd: de Verenigde Staten zijn groot geworden door hun markt af te schermen voor buitenlandse (vooral Engelse) producten.
Maken deze feiten niet duidelijk dat vrijhandel niet automatisch tot meer welvaart leidt? En zeker niet tot meer gelijkheid. Want is de ongelijkheid sinds de jaren zeventig niet flink toegenomen, omdat dat beetje groei dat er was, ook nog bijzonder oneerlijk werd verdeeld? Wansink zal met betere argumenten moeten komen.
Ballonnendoorprikker 
Waar ik in dit soort zaken altijd aan moet denken is de wet van toe- en afnemende meeropbrengsten. Door de productie (bv arbeidsproductiviteit) op te schroeven kun je tot een bepaald punt efficiëntie voordelen behalen. Over een bepaald punt kost het echter te veel moeite verder te investeren. De kosten om de arbeidsproductiviteit nog verder te verhogen zijn hoger dan de opbrengsten.
Dit zou je ook kunnen toepassen op welvaart. De moeite die je moet doen om het welvaartsniveau in een land op te krikken, wegen niet op tegen de kosten. Je doet het niveau alleen maar schade. Dit geldt uiteraard met name voor zeer welvarende landen. Niet zozeer voor wat betreft de welvaart in ons eigen land, als wel de welvaart in andere landen. Die dienen we nu te schaden om ons eigen welvaartsniveau op peil te houden. Wellicht is het verstandiger om de welvaart van een kleine groep mensen in Nederland iets te beknotten, en het vrijgekomen kapitaal te investeren in landen waar nauwelijks welvaart is. Immers, dat levert qua welvaart veel meer op dan wat je hier vermindert.
Daarmee kom je dan terug bij Piketty, van waaruit je zou kunnen pleiten dat een meer egalitair niveau/verdeling van rijkdom een groter welvaartsniveau oplevert voor de gehele wereld.
*Ik hoop dat je mijn gedachten een beetje volgt. Mijn economische kennis is wat geroest de afgelopen jaren 😉
LikeLike
Dag Niels,
Dat herverdelen zou een heel goed idee zijn. Dat is nu juist wat er tot de jaren zeventig gebeurde. Meer welvaart voor iedereen. Nu is de welvaartsgroei maar zeer beperkt en ook nog eens zeer oneerlijk verdeeld. Mij gaat het om de aanname van Hans Wansink dat vrijhandel tot meer welvaart leidt. Neoliberale economen doen het voorkomen alsof dit een wetmatigheid is, dat is het niet. Het is een aanname.
LikeGeliked door 1 persoon