Beeldenstorm

Beelden van historische figuren die van hun sokkel worden getrokken omdat hun daden in het heden anders worden beoordeeld dan in de tijd dat ze werden opgericht. We zien het nu in de VS en ook in Nederland gaan stemmen op om bijvoorbeeld Jan Pieterszoon Coen van zijn voetstuk te trekken. Bij De Correspondent is Thomas Vanheste ook die mening toe gedaan:

“Weg dus ook met de Leopold II-straat en de Coentunnel. Ook die Leopold II-buste in Gent en het standbeeld van Coen in Hoorn kunnen in mijn ogen beter in het depot verdwijnen.”

nedinsco

Foto Nedinsco oud

De manier waarop mensen in het heden het verleden beschouwen en waarderen kan veranderen. Daarmee kan ook de waardering voor zaken die aan dat verleden refereren veranderen. Het standbeeld van Coen laat dat goed zien. Bij plaatsing van het beeld was hij een held, nu een massamoordenaar. Maar als je Coen van zijn sokkel rukt, wat doe je dan met de binnenstad van Amsterdam? Al die huizen van kooplieden, zijn mede gebouwd met geld dat door Coens inzet is verdiend. Slopen dan maar?

Zelf heb ik me, met een groep vrienden, ingezet voor het behoud van een fabriekspand in Venlo, het Nedinsco-complex. Een pand met een zeer bijzondere historie die mooi wordt beschreven in het boek ‘Een up-to-date modern gebouw’: het Nedinsco-complex’ geschreven door Frans Hermans. Het gebouw zag er oud en vervallen uit en lag op een plek dichtbij het Venlose stadscentrum waar je nog niet dood gevonden wilde worden. Daarom moest het gesloopt worden zodat het gebied opnieuw ontwikkeld kon worden. Plannen die op veel bijstand konden rekenen, maar die niet zijn doorgegaan. Het gebouw is prachtig hersteld en vormt nu samen met het cradle-to-cradle stadskantoor, het hart van een mooi stukje Venlo. Nu, een kleine twintig jaar later, vindt bijna iedereen het prachtig dat het is behouden. Meningen kunnen veranderen, zou dat niet tot voorzichtigheid moeten aanzetten? Moeten we niet oppassen met het beoordelen van het verleden met de ogen van het heden. Dat, zoals Bart Dirks in de Volkskrant schrijft, Peter Stuyvesant: “fel antisemitisch was en voorstander van de slavernij,” was in die tijd heel gewoon, net als het geloof in God.  

nedinsco nieuw.jpg

Foto Nedinsco nieuw: Wikipedia

Wie herinnert zich nog de opschudding toen de Taliban de twee Boedhha’s van Bamyan vernietigden? Of IS de Romeinse resten van Palmyra in Syrië? De wereld was te klein. (Ik denk) dat weinigen zouden betogen dat de standbeelden van Stalin en Saddam Hoessein beter waren blijven staan, omdat hun bewind nu eenmaal bij de geschiedenis van de Sovjet-Unie en Irak hoort. Voor velen in die landen is het te pijnlijk om op straat met de verering van deze dictators te worden geconfronteerd, schrijft Vanheste in de discussie onder zijn artikel. Zouden de Taliban en IS dat niet ook als argument kunnen gebruiken? Op het moment van vernietiging, vertegenwoordigden zij de ‘publieke opinie’ ter plekke? Gelukkig is  het Nedinsco-complex  behouden en ziet niemand er een stukje van de Duitse oorlogsindustrie in, dat het werkelijk was.

De verkeerde oorlog

Thomas Vanheste van De Correspondent volgt Agnes Jongerius in haar strijd om het principe ‘gelijk loon voor gelijk werk op dezelfde plaats’ in de Europese Unie aanvaard te krijgen. Die strijd stuit op veel Oost Europese bezwaren, zo valt te lezen in zijn laatste bijdrage: “De tendens is: dit plan van de Europese Commissie tast onze concurrentiepositie aan. Wij hebben nu eenmaal nog een lager welvaartsniveau. Ontneem ons niet het ene voordeel dat we daarvan hebben: de mogelijkheid te concurreren op loon.” Een begrijpelijke kreet uit het Oosten van Europa?

MarxIllustratie: zaplog.nl

Inderdaad, als het voorstel van Jongerius werkelijkheid wordt, dan zal de Roemeense vrachtwagenchauffeur worden vervangen door een Nederlandse chauffeur. Er is immers geen prijsverschil en met een Nederlandse chauffeur is het als Nederlands bedrijf toch wat makkelijke communiceren. De Roemeen zou zonder inkomen in Boekarest zitten. Goed te begrijpen dus dat bezwaar tegen plan ’Jongerius’. Of toch niet? Aan de andere kant zijn ook de bezwaren tegen de ‘Oost-Europese arbeider die voor een karig loontje onze banen inpikt’, vanuit West-Europa te begrijpen. Viel dat bewaar niet vaak en vooral bij ‘gewonen mensen’ te horen in de Britse referendumstrijd?

Wat kan er gebeuren als deze praktijk door blijft gaan? Zou het dan kunnen zijn dat de salarissen in Nederland gaan dalen? En wat als ze dalen tot het ‘Oost Europees’ niveau? Wat gebeurt er als de Roemeen en Bulgaar worden verdrongen door een Filipijnse chauffeur (voorbeelden zijn er al) die nog goedkoper is? Wat gaat er gebeuren als ‘de Nederlander’ zegt en nu is het genoeg en besluit om de Britten te volgen, de grens sluit voor dergelijke constructies? Dan staat de Roemeen buitenspel. De Nederlander waarschijnlijk ook want dan vertrekt het bedrijf uit Nederland naar een land waar het wel volgens dergelijke constructies kan werken.

De strijd tussen kapitaal en arbeid (waarvan er steeds minder nodig is) die het kapitaal wint. Een race naar de bodem. Kan ‘arbeid’ die strijd niet alleen winnen via de overheid en dan vooral samenwerkende overheden zoals in de EU? Worden niet ook nationale overheden tegen elkaar uitgespeeld om de belastingen voor bedrijven te verlagen? Maar dan wel een andere overheid en EU dan de huidige neoliberale. Welke politicus werkt deze boodschap verder uit tot een vlammend betoog voor Europese samenwerking? Voor een EU, maar dan een andere dan de huidige?

De Britten hebben hun ‘souvereiniteit’ terug, de macht ligt nog steeds bij de markt. Hebben zij daarmee niet de verkeerde oorlog gevoerd? Vinden de Oost- en West Europeaan en ook de Brit zich niet in deze strijd tegen die gezamenlijke vijand? Een vijand die hen tegen elkaar uitspeelt? Die verdeelt en heerst? Of om Karl Marx te citeren: “De proletariërs hebben niets te verliezen dan hun ketenen. Zij hebben een wereld te winnen. Proletariërs aller landen, verenigt u!”