‘Het is nooit goed of het deugd niet’, een uitspraak die mijn moeder vaker bezigde, maar dan in het Veldense dialect uitgesproken. Aan die uitspraak moest ik denken tijdens het lezen van de column van Asha ten Broeke in de Volkskrant. Ten Broeke schrijft over de reacties in de media op de bijdrage van Arjen Lubach aan de zwarte-pietendiscussie. Aan de ene kant bijval en aan de andere kant krijgt hij het verwijt dat hij zich op het schild hijst ten koste van ‘zwarte activisten’ die worden bedreigd. Het woord culturele toe-eigening wordt nog niet genoemd, maar daar lijkt het wel op.
Wat moet je als blanke, al mag ik dat woord niet gebruiken omdat ik me dan een neutrale positie toedeel, dan doen? Ten Broeke geeft advies en dat advies haalt ze bij Gloria Wekker: “… het zich teweerstellen tegen witte onschuld, het zichzelf positioneren als wit, als een machtige raciale/etnische positie bezettend, het cognitief en emotioneel kennisnemen van de Nederlandse geschiedenis van imperialisme, van de vele vormen van wit privilege en dat privilege gebruiken om machtsverschillen te doorbreken…” Kennis nemen van de geschiedenis, welke dan ook, is altijd goed. Ook ben ik me er terdege van bewust dat er machtsverschillen zijn die doorbroken moeten worden. Dat kost tijd en gezamenlijke strijd en inzet.
Meer moeite heb ik met de term witte onschuld. Die komt er volgens Wekker (pagina 31 van haar boek Witte Onschuld) op neer: “dat de epistemologie van de onwetendheid deel uitmaakt van een witte superieure staat waarbij het menselijk ras raciaal is verdeeld in volledige en onvolledige personen. Hoewel- of beter gezegd: juist doordat – ze de neiging hebben de racistische wereld waarin ze leven niet te begrijpen, zijn witte mensen in staat volledig te profiteren van deze raciale hiërarchieën , ontologieën en economieën.” Ja, er zijn mensen die zich superieur achten aan anderen, die anderen ‘onvolledig’ vinden. Die heb je echter in alle kleuren en religies. Om dit iedere blanke te verwijten, gaat mij veel te ver.
Meestal leidt kennis tot inzicht en tot een positie waarin de bezitter van die kennis de mogelijkheid heeft om te profiteren van het inzetten van die kennis. Vandaar de uitspraak kennis is macht. Wekker beweert het omgekeerde, onwetendheid is macht. Zou dat werkelijk zo zijn? Zou het werkelijk zo zijn dat de ‘witte’ het ‘spel winnen’ omdat ze het niet begrijpen?
Ballonnendoorprikker 
Pingback: Tapijt – Ballonnendoorprikker
Pingback: De mug en de ‘collateral damage’ – Ballonnendoorprikker
Pingback: Onwetendheid, wettigheid en zondigheid – Jeshuaist
“Ja, er zijn mensen die zich superieur achten aan anderen …Om dit iedere blanke te verwijten, gaat mij veel te ver.”
Als we de definitie van witte onschuld willen begrijpen lukt dat ook. Als we ons tegen de oproep tot zelfonderzoek verzetten vinden we altijd een reden. Bijvoorbeeld de bovenstaande redenatie: natuurlijk zijn er racisten, maar om de ons, de meerderheid, en bloc verwijten te maken is onredelijk, en diskwalificeert daarmee het begrip “witte onschuld”.
Witte onschuld gaat erom dat ik als wit persoon tegen een zwart persoon kan zeggen: waarom kijk je naar mij? Ik discrimineer toch niet? Ik heb toch 300 jaar geleden niet geplunderd? Ik ben toch tegen racisme?
Witte onschuld is niet de tegenpool van witte schuld, maar van zwarte schuld. Als je zwart bent in Nederland moet je je vaak bewijzen, “ik ben wel zwart als roet maar ik meen het wel goed”, als je zwart bent wordt je al snel agressief genoemd als je boos bent, krijg je te horen dat je misschien wel gelijk hebt maar dat je toon verkeerd is, wordt je er als geweldloze demonstrant uitgepikt omdat je een bedreiging lijkt voor de openbare orde.
Als ik mijn positie ten opzichte van mensen met kleur bepaal ben ik me ervan bewust dat ik
1- bij mn geboorte in Rotterdam al 10 stappen voor stond op Nederlanders die bijvoorbeeld geboren werden als kind van zwarte ouders in het Caraïbische gebied.
2- in de situatie was om te studeren en
3- snel een baan te vinden.
4- aangehouden wordt door de politie voor 2 (!) rode stoplichten en tegen het verkeer in rijden op de fiets, ik er met een berisping af kom
5- bij het overleiden van mijn grootouders een flink bedrag cadeau kreeg
6- een huis heb kunnen kopen
7- kan sparen door mijn hypotheek af te lossen, terwijl anderen eenzelfde bedrag aan huur betalen waar ze nooit meer een cent van terug zien,
8- bijna alleen films zie die bevestigen dat de wereld om mensen van mijn kleur draait,
9- ik overal (witte) rolmodellen zie, of het gaat om politici, ondernemers, of wereldverbeteraars.
10- overal kan demonstreren (en zelfs het Capitool zou kunnen beklimmen) zonder politiegeweld te hoeven vrezen.
En jij?
LikeLike
Beste Daaneijel,
Als ik mijn positie ten opzichte van mensen van welke kleur dan ook bepaal, dan zie ik een individu, een persoon. Niet een verzameling van ‘kruispunten’
LikeLike
Dank je Frans, je geeft precies aan wat witte onschuld is. Als onderdeel van de (witte) meerderheid kunnen we ons effectief verdedigen met het argument dat we geen kleur zien, alleen individuen. Wij als witte meerderheid kunnen stellen dat zwarte piet een kindervriend is zwart van roet, een eeuwige traditie en dat zwarte mensen die zich daaraan storen zich aanstellen, tegen een grapje moeten kunnen. We hoeven de feiten over de geschiedenis van zwarte piet niet te kennen, en we kunnen de uitspraak van de Kinderombudsman in de wind slaan.
Als we mensen van kleur *werkelijk* als gelijkwaardige individuen zien, zijn racistisch politiegeweld, etnisch profileren bij de belastingdienst, het criminaliseren van moslims onverteerbaar.
LikeLike
Beste daaneijel,
En dat is precies wat er mis is met het begrip witte onschuld. ‘Witte onschuld’ ziet alleen bos en geen bomen. Het begrip doet precies hetzelfde als dat wat jij mij nu verwijt. Als onderdeel van een ‘ gekleurde minderheid’ ziet ‘ witte onschuld’ alleen maar een groep ‘ witte mensen’ die voorgeprogrammeerd zijn met een soort superioriteit. Je projecteert opvattingen over zwarte piet op mij en dat ik zaken in de wind sla die niet de mijne zijn. Want ja voor mij is racistisch politiegeweld, etnisch profileren en criminaliseren van groepen onverteerbaar omdat mensen gelijkwaardig zijn..
Als ik door het bos loop zie ik eiken (inheemse en Canadese), dennen, sparren af en toe en beuk enzovoorts. Datzelfde zie ik als ik, helaas tegenwoordig veel minder, over straat loop, Dan zie ik individuen die ik vrolijk groet omdat je met een groet aangeeft dat je iemand echt ziet.
LikeLike
Dank voor je artikel over Urk en Trump, Frans https://ballonnendoorprikker.nl/2021/01/24/urk-en-trump/
Daaruit blijkt dat we het, behalve over het begrip “witte onschuld” over veel dingen eens zijn.
LikeLike
Pingback: ‘Kennisleer van onwetendheid’ – Ballonnendoorprikker