Keiharde statistiek

Bij De Dagelijkse Standaard bericht Michael van der Galien over een botsing tussen FvD-leider Baudet en Nilüfer Gundogan van Volt. “Met name Sorospoppetje Nilüfer Gundogan (Volt) had zichzelf niet in de hand. Ze liep woedend naar de interruptiemicrofoon en ging vervolgens los.” Dit terwijl Baudet, zo schrijft Van der Galien: “alleen de feiten (deelt)”. En: “Uit de feiten blijkt dat er in twee coronaseizoenen net zoveel mensen zijn omgekomen als in twee recente griepseizoenen. Dat Gundogan daar een probleem mee heeft doet daar niets aan af. Cijfers zijn cijfers… zijn cijfers. Punt.” Dat zijn de ‘keiharde statistieken’ op het ontkennen waarvan Baudet minister De Jonge aansprak, zo schrijft Van der Galien. Hoe ‘hard’ is die statistiek?

Tot nu toe zijn er 19.414 (stand 1 december 2021) mensen gestorven aan Covid-19, zo blijkt uit het coronadashboard. Volgens de data van het Centraal Bureau voor Statistiek overlijden er in een gemiddeld griepseizoen zo’n ruim 6.400 mensen direct of indirect aan influenza. Soms zijn het er minder en soms meer. Als we met dat gemiddelde rekenen dan sterven er ongeveer 50% meer mensen aan Covid-19 dan er in een gemiddeld jaar aan influenza sterven. Voor de afgelopen twee winters klopt het niet omdat de sterfte door influenza toen veel lager was dan gemiddeld. In de winters 2016-2018 klopt het wel ongeveer. In die twee winters stierven zo’n 17.000 mensen aan infuenza en dat ligt iets lager dan de sterfte aan Covid-19 tot nu toe. En tot nu toe is een periode van een jaar en tien maanden. De feiten laten daarmee iets anders zien dan de ‘keiharde statistiek’, die Baudet aandraagt en die Van der Galien na toetert.

Er zit echter een verhaal achter die ‘cijfers, cijfers … cijfers‘ De boodschap die Baudet en in navolging Van der Galien willen uitdragen, is het verhaal dat Covid-19 niets meer is dan een eenvoudige griep en dat daarmee alle maatregelen die worden genomen om de verspreiding van Covid-19 te voorkomen, overbodig zijn. Nu zijn er wel maatregelen genomen: van afstand houden, handen wassen en thuiswerken tot een al dan niet ‘intelligente’ lockdown en veel er tussenin en uiteindelijk vaccinatie. Maatregelen die het aantal besmettingen en daarmee ook het aantal sterftegevallen omlaag brengen. Wat zou er zijn gebeurd als er geen maatregelen waren genomen en we Covid-19 hadden behandeld als zo’n gewone griep?

Dat zullen we nooit precies weten. Maar dat wil niet zeggen dat we er ons niet een beeld van kunnen proberen te vormen. Laten we, om ons daar een beeld van te vormen, eens vergelijken met een land waarvan de president vond dat er geen extra maatregelen nodig waren: Brazilië. In dat land stierven tot nu toe ruim 614.754[1] mensen aan Covid-19. In 2018 stierven in dat land 92.498 mensen aan influenza en longontsteking. Het griepvirus was in dat jaar als we naar Nederlandse cijfers kijken, mild. In Nederland stierven er 4.706 tegen de gemiddelde 6.400. Als we uitgaan van een even mild seizoen in Brazilië dan ligt de gemiddelde sterfte per jaar aan influenza in Brazilië op ruim 125.000 mensen (6.400 gedeeld door 4.706 vermenigvuldigd met 92.498). Dus terwijl er in Brazilië in twee jaar zo’n 250.000 mensen sterven aan influenza, stierven er in een periode van nog geen twee jaar meer dan 600.000 aan Covid-19, dat is tweeëneenhalf keer meer. Stel dat Nederland de door Baudet en Van der Galien voorgestane Braziliaanse aanpak had gekozen? Dan zouden er tot nu toe al zo’n 32.000 mensen aan Covid-19 zijn gestorven.

Die ‘keiharde statistiek’  waaruit moet blijken dat Covid-19 een gewone griep is, wijst een heel andere kant op. Aan Covid-19 sterven meer dan twee keer zoveel mensen dan er aan influenza sterven. Of er: “geen bodem van ethiek bij de FVD,” is, zoals Gundogan gezegd heeft, daarover doe ik geen uitspraak want dat weet ik niet. De kennisbodem van statistiek lijkt binnen de partij heel laag te liggen.


[1] Stand 1 december 2021

Democratie en omgangsvormen

“Democratie betekent dus zeker niet dat alles is toegestaan.[1] Aan die zin uit het boek Morele vooruitgang in duistere tijden van Markus Gabriel moest ik denken toen ik bij Joop las dat FvD-Kamerlid Gideon van Meijeren blij is dat aanhangers van zijn partij haatmails sturen naar Volt-Kamerlid Nilüfer Gündoğan en zelfs naar haar naasten. Van Meijeren:“Ik ben trots op onze achterban dat zij alles op alles zetten om mevrouw Gündoğan ervan te overtuigen dat ze met haar absurde beleid moet stoppen.” En zijn partijgenoot Van Houwelingen D66 Kamerlid Sjoerdsma dreigend toesprak met de woorden:“Uw tijd komt nog wel, bij de komende tribunalen.”

Eigen foto

Waarom moest ik aan die passage denken? Het lastigvallen met haatmails is binnen een democratie geen geoorloofd middel om je gelijk te krijgen en iets wat we niet moeten toestaan. Van een in onze democratie zo belangrijke functionaris als een Kamerlid mogen we een scherpe veroordeling van dit soort praktijken verwachten. Ook het bedreigen van collega Kamerleden met tribunalen is niet iets wat binnen onze democratie past. Onze democratie kent geen tribunalen. Als je vindt dat iemand iets verkeerd heeft gedaan dan doe je aangifte waarmee je het Openbaar Ministerie vraagt om de zaak te onderzoeken. Vind je als Kamerlid dat de regering iets niet goed doet, dan gebruik je de middelen die een Kamerlid ter beschikking staan om dat aan te kaarten.

Ik moest aan die passage denken omdat Van Meijeren de democratie lijkt te gebruiken om haar af te schaffen en, zoals ik al eerder schreef, dood te verklaren. Een gekozen Kamerlid en een partij die opereren in het hart van onze democratie die zoiets zeggen, wat moeten we daarvan denken? Gabriel behandelt dat onderwerp. Volgens Gabriel is: “de democratie (…) gerechtvaardigd en zelfs moreel geroepen om haar eigen voortbestaan te verzekeren[2].” Dit omdat de waarden die eraan ten grondslag liggen universeel geldend zijn omdat ze: “tot doel (hebben) om acceptabele en in het ideale geval gunstige institutionele kaders te bieden voor de ontwikkeling van alle menselijke persoonlijkheden die denkbaar zijn binnen het kader van de morele legitimiteit.” De uitspraken van Van Meijeren en Van Houwelingen zetten de bijl in dat doel.

‘Maar we hebben toch vrijheid van meningsuiting en ook dit geluid moet gehoord worden en een plek krijgen? Zou je kunnen tegenwerpen’ Ja, je mening mag je uiten. Maar, zo betoogt Gabriel: “We kunnen minderheden lang niet altijd het recht geven om gehoord te worden en deel te nemen aan besluitvormingsprocessen.” Vervolgens geeft hij wat voorbeelden: “Kindermisbruikers, antidemocraten, duidelijke tegenstanders van de Grondwet, moordenaars enzovoorts hebben gewoon vanwege hun morele tekortkomingen (wat daarvoor verder ook de verklaring mag zijn) niet het recht om als minderheden te worden beschermd tegen institutionele onverbiddelijkheid.[3]

De Kamerleden van het Forum voor Democratie geven er blijk van dat zij de basisregels van onze democratie aan de laars lappen. Niet alleen met deze, maar ook met eerdere uitspraken. Ze doen dat zelfs in het hart van onze democratie en nemen daar deel aan de besluitvormingsprocessen. ‘Maar in de Kamer moeten men toch vrijuit kunnen spreken?’ Het antwoord op die vraag is JA. Maar weer met een grens. Niet iedere mening is het waard gehoord te worden en moet meegewogen worden in de besluitvorming. Mensen die de democratie aanvallen, hoeven niet gehoord te worden. Getuigen de fractieleden van het Forum voor Democratie hier niet van hun morele tekortkoming, om die woorden van Gabriel te gebruiken? Moeten we in het hart van onze democratie een partij tolereren die diezelfde democratie ondergraaft? Staat hier niet veel meer op het spel dan de ‘omgangsvormen waarover Kamervoorzitter Bergkamp naar aanleiding van deze uitlatingen een gesprek wil voeren?


[1] Marcus Gabriel, Morele voortuitgang in duistere tijden, pagina 47

[2] Idem, pagina 46

[3] Idem, pagina 45