Volgende week ben ik aan de beurt om te worden gevaccineerd. Ik heb de afspraak gemaakt en ik ga de ‘spuit’, of beter twee spuiten want enkele weken later moet ik nog een keer voor de ‘tweede ronde’, halen. Niet iedereen denkt er zo over en dat leidt tot verwoede discussies. Zo kreeg Matthijs de Ligt, speler van het Nederlands voetbalelftal er de afgelopen week flink van langs omdat hij zich niet liet vaccineren: “Het is niet verplicht. Ik vind dat je baas moet zijn over je eigen lichaam,” zo sprak De Ligt, als ik de media mag geloven. Vanwege zijn voorbeeldfunctie zou De Ligt zich moeten laten vaccineren. De druk werd zo groot dat De Ligt uiteindelijk meldde dat hij zich na het komende Europees kampioenschap laat vaccineren. Wordt hier niet juist het verkeerde voorbeeld gegeven?

Nee, niet door De Ligt. Die heeft net als iedere andere inwoner van dit land de vrijheid om zich al dan niet te laten vaccineren. Als die vrijheid voor mij geldt en voor jullie, mijn lezers, dan geldt die ook voor een bekende voetballer. Zelf maak ik, zoals gezegd, een andere keuze en daar hoeven anderen het weer niet mee eens te zijn. Het staat eenieder vrij om naar goeddunken een keuze te maken. Jammer is echter dat de keuze welk vaccin je wilt nemen niet vrij is. Die wordt voor je gemaakt.

Wordt het verkeerde voorbeeld niet gegeven door degenen die De Ligt op zijn ‘voorbeeldfunctie’ wijzen? Het verkeerde voorbeeld omdat er zo druk op mensen, in dit geval De Ligt, wordt uitgeoefend om in een bepaalde richting te kiezen. Vanwege de voorbeeldfunctie moet iemand iets tegen zijn wil in doen. Hoe verhoudt zich dit tot eenieders vrije keuze? En via die personen met een voorbeeld wordt gepoogd anderen dat voorbeeld te laten volgen. In zo’n gesprekken moet ik altijd aan wijlen mijn moeder denken. Als een van ons weer eens thuiskwam en iets wilde omdat ‘Pietje’ dat ook wilde, kwam zij altijd met de woorden: “as Pietje in de Maas sprinkt, sprinks dich der dan auk in?” Als kind was dat verdomd vervelend omdat je dan naar eigen argumenten moest zoeken. Achteraf ben ik er haar zeer dankbaar om omdat ze hiermee aangaf dat we zelf moeten nadenken en eigen keuzes moeten maken.

Moeten niet juist die deskundigen op hun voorbeeldfunctie worden gewezen? Hun voorbeeldfunctie om mensen informatie te geven op basis waarvan ze een keuze kunnen maken. Maar vooral hun voorbeeldfunctie om de keuzevrijheid te benadrukken?  Te benadrukken door te zeggen: ‘Beste Matthijs, ik hoor dat je geen vaccin neemt. Ik neem aan dat je om voor jou goede redenen doet. Het is mijn keuze niet omdat …. (en dan wat redenen waarom je je wel moet laten vaccineren). Maar in dit land is iedereen vrij om hierover een eigen afweging en dus een eigen keuze te maken. Dat is een groot goed.’’ Zou een dergelijke aanpak niet veel effectiever zijn dan morele druk uitoefenen op mensen?

Dus beste Matthijs, je bent vrij om zelf te kiezen. Als je geen vaccin tegen Covid-19 wil, neem er dan geen. En beste andere vaccinatieweigeraars, ook jullie hebben de vrijheid om geen vaccin te nemen. Mijn keuze is, zoals gezegd, een andere. Het kan dan natuurlijk wel zijn dat anderen, zoals organisatoren van festivals, een keuze maken om niet gevaccineerde bezoekers te weigeren. Dit omdat zij hun verantwoordelijkheid voor de veiligheid en gezondheid van hun bezoekers op die manier invullen. Want dat is hun verantwoordelijkheid en dus keuze en niet de ‘keuzevrijheid’ van de bezoeker.