Vlucht(eling)

In het Commentaar van de Volkskrant roept Carlijne Vos de landen van Europese Unie op om: “over hun eigen schaduw heen te springen. In het belang van het voortbestaan van de Europese eenheid zullen lidstaten nationale belangen moeten parkeren om een duurzaam migratiebeleid te ontwikkelen.” Volgens Vos moet het doel zijn: “een eind te maken aan de ongecontroleerde migratie over de Middellandse Zee, die al duizenden mensen het leven heeft gekost, smokkelaars miljarden aan inkomsten heeft opgeleverd en de EU tot op het bot heeft verdeeld.” Ik moest denken aan de overleden Zweedse professor Hans Rosling.

Hans Rosling

Foto: Flickr

Stel ik ben een Ethiopiër, ik wil de vervolging en ellende in mijn land ontvluchten en naar Nederland. Waarom zou ik dan via bijvoorbeeld de Sahara die naar Libië leidt, vervolgens met een gammel bootje de Middellandse zee proberen over te steken om dan via nog enkele landen naar Nederland te reizen? Waarom zou ik dat doen wetende dat ik, als ik in Italië als vluchteling wordt geregistreerd, ik eigenlijk niet meer naar Nederland kan omdat ik op basis van de Dublin-afspraken dan in Italië moet blijven. Waarom zou ik dat doen en meer dan € 5.000 spenderen aan deze reis? Waarom zou ik dat doen als een vliegticket vanaf Addis Abeba nog geen € 500 kost? Waarom zou ik dat doen als ik met dat vliegtuig een halve dag later veilig en wel in Nederland ben en ook nog een kilootje of 45 aan bagage mee kan nemen? 

Rosling geeft het antwoord: EU Directive 2001/51/EC. Die luidt: “Member States shall take the necessary steps to ensure that the obligation of carriers to return third country nationals provided for in the provisions of Article 26(1)(a) of the Schengen Convention shall also apply when entry is refused to a third-country national in transit if the carrier which was to take him to his country of destination refuses to take him on board.” Doen ze dat wel dan moet de vliegmaatschappij de persoon op eigen kosten terugbrengen en vervolgens nog een boete kunnen krijgen. Dat maakt dat luchtvaartmaatschappijen iedereen zonder het juiste visum al bij de incheckbalie tegenhouden, bang voor de extra kosten. Deze regeling bepaalt ook dat dit niet geldt voor vluchtelingen, maar dat kunnen de medewerkers aan de incheckbalie niet beoordelen dus houden ze iedereen tegen.  

Opheffen van die regeling maakt dat vluchtelingen het vliegtuig kunnen pakken en naar het land van hun voorkeur kunnen vliegen. Ik als Ethiopiër naar Nederland, of Zweden, Duitsland of België. Opheffen van die richtlijn maakt de mensensmokkelaars brodeloos. Maakt die hulpacties op de Middellandse zee overbodig. Maakt dat Griekenland en Italië worden ontlast. Opheffen van die richtlijn maakt dat ieder land grenst aan het conflictgebied. Wel zo eerlijk?

I’m leaving on a jet plane

PvdA-leider Diederik Samsom is blij met de afspraken die de Europese Unie met Turkije gaat maken. Samsom in Trouw: “Misschien is dit akkoord met Turkije wel een blauwdruk voor het reguleren van die andere routes.”  Wat houden die afspraken in? “6 miljard euro voor de opvangkampen in Turkije; opheffing van de visumplicht voor Turkse toeristen die naar Europa reizen; een versnelling van de onderhandelingen over het Turkse EU-lidmaatschap; en tot slot en niet het minst moet de EU evenveel Syrische vluchtelingen legaal uit Turkije overnemen als dat land er uit Griekenland terugneemt.” Zo valt te lezen in de Volkskrant.

Nu liggen er vele landen op de route naar de Europese Unie. Het is iets verder varen, maar ook vanuit Libanon, Egypte, Syrië, Egypte, Libië, Tunesië en ga zo maar door, kun je op een bootje stappen. Dus er kunnen nog veel van dergelijke afspraken volgen als we Samsom mogen geloven. Hierbij zijn vele vragen te stellen. Belangrijker dan deze vragen, zijn vragen bij de de afspraken. Welk probleem wordt er met deze afspraken opgelost? Wordt de komst van vluchtelingen naar Europa, het vluchtelingenprobleem opgelost? Of zouden er weer andere routes komen? Samsom lijkt daar wel van uit te gaan. Bovendien blijven er vanuit Turkije vluchtelingen komen, nu met het vliegtuig. En als er de komende maanden vanuit Turkije toch Syriërs per bootje naar Griekenland blijven gaan en die worden teruggebracht, komen er dan met dit akkoord evenveel vluchtelingen per vliegtuig? Ook als dit er één miljoen zijn?

Voor de Syriër blijft er zo een, zij het beperkte, route naar Europa bestaan. Maar wat biedt deze oplossing de Afghaanse, Irakese of Somalische vluchteling? Die kan Europa bijna niet meer in. Duwt Turkije die verder terug de regio in? Zodat die Afghaan uiteindelijk weer terug is bij de Taliban? Nu zou die Afghaan natuurlijk ook vanuit buurland Kirgizië per vliegtuig naar Amsterdam kunnen vliegen. Dat spaart hem een lange reis die strandt op het Turkse strand. Een reis die bovendien veel goedkoper is. Maar wordt hen dat niet onmogelijk gemaakt door Europese regels? Als iemand niet in een land wordt toegelaten, moet de vliegmaatschappij de terugreis betalen. Dus laten de vliegmaatschappijen alleen mensen met een geldig visum instappen. En laat vluchtelingen hier nu juist niet aan voldoen. Zou aanpassing van deze regels de mensensmokkel tegen woekerprijzen niet voorkomen? Zou dit niet veel ellende voorkomen? En zou het niet veel goedkoper zijn? Bovendien hoeven er dan geen afspraken te worden gemaakt met weinig democratische regeringen.

Belangrijker dan het vluchtelingenprobleem, is het probleem van de vluchteling. Wordt dat niet pas echt opgelost als het land van herkomst veilig is en voldoende levenskwaliteit biedt? En zullen er tot die tijd niet mensen blijven vluchten? Zeker als we blijven bombarderen.