“Nee, een kredietcrisis zoals die van tien jaar geleden zouden we nooit meer krijgen. Want we hebben ons lesje geleerd en maatregelen genomen. En toch zijn er volop signalen dat de geschiedenis zich aan het herhalen is.”
Een van de eerste zinnen van een artikel van Jochem van Staalduine in de Volkskrant.
Illustratie: Pixabay
Van Staalduine signaleert dat er, met name in de Verenigde Staten weer volop riskante leningen worden verstrekt. De kans bestaat dat dit jaar het ‘record’ riskante leningen uit 2007 wordt verbroken. Ook worden risico’s weer verdoezeld, de collateralized debt obligations (CDO) zijn weer terug onder een andere naam, de D is vervangen door de L van ‘loan’. Inhoudelijk is het nog steeds een onoverzichtelijke bundeling van leningen. De strenge bankenregulering in de VS wordt alweer teruggedraaid en het toezicht op de sector wordt verminderd. De huizenprijzen schieten de hoogte in waarbij vooral opvalt dat beleggers huizen kopen. Als laatste stromen er weer bakken geld naar ‘techstart-ups’ die nog niets hebben gepresteerd. Van Staalduine concludeert: “Economen zijn het erover eens dat mensen weinig geleerd hebben van het vorige falen van de economie en stellen zelfs dat dit collectieve geheugenverlies normaal is.”
Zorgelijk dat het lijkt of er weer niet wordt geleerd van het verleden. In mijn ‘bubbel’ gaat dit verhaal erin als koek, geen speld tussen te krijgen. Als ik buiten mijn ‘bubbel’ ga buurten zouden er dan heel ander verhalen mogelijk zijn? Bijvoorbeeld een ‘bubbel’ met een verhaal waarbij we tot de conclusie komen dat er juist veel is geleerd van de crisis. In dat verhaal was de crisis geen falen van de markt, maar van de overheid. Al dat toezicht en die controle is in dat verhaal overbodig, de markt zorgt immers altijd voor evenwicht en tevredenheid. Die bemoeide zich nog veel te veel met de economie. Hoge prijzen voor huizen en techstart-ups zijn geen probleem, als iemand die hoge prijs wil betalen en het risico wil lopen, laat hem dan zijn gang gaan. In dat verhaal gaat het nu weer de goede kant op. Zou deze libertaire visie niet leidend kunnen zijn in de kringen van politiek en bestuur?
Wellicht nog een andere ‘bubbel’ met een ander verhaal. Ook eentje waarbij de les goed is geleerd. De bankencrisis is immers opgelost door overheidsingrijpen. Die heeft slechte financiële producten opgekocht en zo goed geld gegeven aan investeerders. Goed geld voor slechte producten. Niets wijst erop dat overheden in een volgende crisis anders zullen handelen, dus waarom je gedrag veranderen? De les is immers: neem individueel risico het collectief draait op voor de kosten. Zou deze cynische bubbel niet leidend kunnen zijn in de financiële wereld?
Zou het kunnen dat de libertaire visie en de cynische visie dominant zijn in de kringen van de ‘powers that be’? Zou de waarschuwing van Van Staalduine indruk maken op deze twee bubbels?
Ballonnendoorprikker 
Je schrijft: “Hoge prijzen voor huizen (…) zijn geen probleem, als iemand die hoge prijs wil betalen en het risico wil lopen, laat hem dan zijn gang gaan. In dat verhaal gaat het nu weer de goede kant op.”
Hoge huizenprijzen zijn wél een probleem. Om diverse redenen.
Ten eerste gaat het niet om “willen” betalen. Wonen is een primaire levensbehoefte. Gewoond moet er worden, links- of rechtsom. Jongeren moeten ooit op kamers, stellen moeten ooit gaan samenwonen, een gezin met kinderen moet ooit doorgroeien naar een grotere woning. Hier is “willen” niet aan de orde, het is moeten.
Het is geen kwestie van “willen” dat de kamerhuur in korte tijd verdrievoudigde, of dat de gemiddelde huur van andere woningen verdubbelde. Wie moet huren, ziet zich domweg veroordeeld tot die gestegen prijzen. Noch is het een kwestie van “willen” dat jonge gezinnen hun woonlasten in één generatie zagen verdrievoudigen en een uiterst riskante financiële molensteen om hun nek kregen te hangen.
Dat is geen kwestie van vraag en aanbod op een vrije markt, maar op een sterk gereguleerde markt waarbij de overheid naar goed communistisch voorbeeld de belangrijkste productiefactor (woningbouw, bestemmingsplan, grond) in handen heeft.
Ten tweede doen hoge huizenprijzen op de korte en middellange termijn een enorme aanslag op ’s lands schatkist. Nu al lopen er elk jaar maar liefst 15 publieke miljarden weg aan hypocrietrenteaftrek, waarvoor op de publieke sector stevig bezuinigd moest worden (op zichzelf nóg een flinke schadepost van de idioot gestegen huizenprijzen). Verder stijgende koop- en huurprijzen blijven drukken op de publieke uitgaven. Daar is niks fraais aan.
Ten derde doen hoge woonlasten afbreuk aan de economie. Geld dat je maandelijks naar de bank moet brengen, kun je niet besteden aan reguliere consumptie. De enige echte profiteurs van ‘hoge huizenprijzen’ vinden we in het kleine clubje dat dik geld verdient aan de overspannen woningmarkt: de bouw-, verkoop- en bankprofessionals. Niet de overheid, niet de burgers, niet het bedrijfsleven. Hooguit nog een deel van de gemeenten, die wel varen bij hoge grondprijzen en hun OZB-tarieven niet aanpassen.
Ten derde doen idioot hoge huizenprijzen Nederland macro-economisch schade, omdat we een enorme macro-economische risicofactor inbrengen met onze private schuldenberg. Bij de volgende recessie zullen we wéér zien dat banken gered moeten worden, huizen ‘onder water’ komen van juist degenen die nu het zwaarst zuchten onder de hoge koopprijzen, en iedereen de financiële molensteen om de nek voelt die de aangegane schuld met zich meebrengt.
Intussen vent onze regering de retoriek uit de de woningmarkt ‘gesaneerd’ is, d.w.z. ‘gezond gemaakt’. Terwijl die al ziek was, en nu nog doodzieker dreigt te worden.
De bouwsector intussen past – in goed overleg met de gemeenten – dezelfde kwakzalverij toe die de patiënt in de jaren negentig en nul ziek maakte: afknijpen van de woningbouw. Kunstmatige schaarste creëren, en aldus de woning-, koop- en huurprijzen opdrijven waar de burger *niets* in te kiezen heeft. De nieuwbouw is minder dan de helft van die in de periode 1970-2000. Projectonwikkelaars verkopen liever 100 huizen van 4 ton dan 200 huizen van 2 ton, en onze ‘liberale’ overheid doet geen fuck – in weerwil van het burgerbelang.
Zie http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=82235ned&D1=1,6&D2=49-95&HDR=T&STB=G1&CHARTTYPE=1&VW=G
Kortom, laten we *alsjeblieft* niet doen alsof de huizenmarkt een gezonde markt is, dat het een open en vrije markt is, dat de risico’s meevallen, en dat we vraag & aanbod met een gerust hart kunnen overlaten aan wat de markt biedt en de burger *wil”.
LikeLike
Beste hminkema,
Inderdaad schrijf ik de eerste zin. Maar niet als mijn eigen opvatting. Zoals u kunt lezen, zit ik in een andere bubbel. Een bubbel waar de hoge huizenprijzen en vooral de leningen die ervoor worden afgesloten, wel een probleem zijn. Alleen, en dat is de conclusie van mijn bijdrage, zijn er twee andere ‘bubbels’, manieren van kijken naar de werkelijkheid, die het voor het zeggen hebben en waarin dat geen probleem is.
LikeLike
Pingback: Een wijze raad – Ballonnendoorprikker