De ‘nucleaire sanctie-optie’ zo wordt het genoemd. Daarmee wordt bedoeld een land, in dit geval Rusland, afsluiten van het SWIFT systeem. “Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication, kortweg SWIFT, is een in 1973 opgerichte internationale coöperatieve organisatie voor het verzenden van financiële berichten. Meer dan 8.000 financiële instellingen uit circa 200 landen zijn bij SWIFT aangesloten. Middels het zogenaamde SWIFT-adres, tegenwoordig beter bekend als de Business Identifier Code (BIC), wordt onder andere grensoverschrijdend betalingsverkeer gefaciliteerd.” Zo is te lezen op Wikipedia. Een goed idee? Deze keer hoeven jullie niet te wachten op een antwoord. Nee, ik denk dat het geen goed idee is.

En nee, dat zeg ik niet omdat ik een Poetinaanhanger ben. Ja, ik heb een voorliefde voor Rusland maar dat is niet vanwege het leiderschap van dat land. Dat heeft me nooit kunnen bekoren. Niet gedurende de Tsarentijd, niet tijdens de communistische periode, niet tijdens het presidentschap van ‘drankorgel’ Jeltsin en ook de afgelopen 23 jaar Poetin hebben mij niet kunnen bekoren. Verre van dat zelfs.

Ik zeg dat omdat ik denk dat het een slecht idee is. Rusland van SWIFT koppelen maakt handelen lastiger. Lastiger maar niet onmogelijk. Het land kan nog steeds producten verkopen en zo geld verdienen aan de export van vooral olie en gas. Poetins geldkraan blijft nog steeds geopend. Om het land te treffen zijn er andere, doeltreffendere manieren. Rusland, kan de gas- en oliekraan dichtdraaien, maar daarin is hij niet de enige. Dat kunnen wij ook. Wij kunnen per direct besluiten om geen Russische producten meer te kopen. Aangezien het overgrote deel van de Russische export naar de Europese Unie gaat, wordt Poetins geldkraan een flink eind dicht gedraaid. Nu heeft het land flinke reserves waarmee het een flinke tijd vooruit kan. Een veel effectievere sanctie dan betalen moeilijker maken. Je zegt er immers mee: wij hoeven jullie spullen niet en dat zeggen we niet met de afkoppeling van het land van SWIFT.

Ook kunnen we alle bezittingen van het land en haar inwoners in de landen van de Europese Unie confisqueren. Eigendommen zoals de dure Londense huizen, de brievenbusbedrijven op de Amsterdamse Zuidas, de jachten in de havens, de voetbalclubs zoals Chelsea en Vitesse. Ook de verstrekte westerse paspoorten van de eigenaren kunnen worden ingetrokken. Als vervolgens de vrede weer is uitgebroken en de onafhankelijkheid van Oekraïne is hersteld, dan kan het worden teruggegeven mits de voormalig eigenaar zich in woord en daad heeft verzet tegen de oorlog. Is dat niet het geval dan wordt het verkocht en worden de opbrengsten gebruikt om Oekraïne weer op te bouwen.  

Mijn belangrijkste bezwaar is echter een ander. Sindsdien zijn er andere landen die werken aan hun macht en invloedssfeer om juist die westerse en vooral Amerikaanse macht en raketten op afstand te houden.” Schreef ik in Een westerse droom, een Prikker van net voor de Russische inval in Oekraïne. Een Prikker waarin ik het opportuinisme van het Westen in de omgang met de rest van de wereld aankaartte aan de hand van de begrippen zelfbeschikkingsrecht en territoriale integriteit. SWIFT presenteert zich als een neutraal systeem dat door alle financiële instellingen gebruikt kan worden voor het doen van internationale betalingen. Met het woord neutraal, kom ik bij mijn belangrijkste bezwaar. Door zich SWIFT toe te eigenen zal het vertrouwen in dat systeem verloren gaan. En niet alleen het vertrouwen in SWIFT. Andere landen, zoals China, zullen hieruit concluderen dat er geen neutrale systemen zijn. Dat er alleen systemen zijn die ten dienste staan van de eigen macht. En dus dat je zo machtig wordt dat je anderen kunt dwingen om met jou systeem te werken. Dat lijkt mij een niet wenselijke situatie. Als deze optie nucleair is, dan is ze nucleair voor de internationale samenwerking en niet alleen voor de samenwerking met Rusland.

In de hierboven genoemde Prikker citeerde ik Jonathan Holslag: “Het buitenlands beleid van het Westen was een en al tegenstrijdigheid.[1]”  Het afkoppelen van Rusland van SWIFT is een voorbeeld van tegenstrijdig handelen. Aan de ene kant wordt er een beroep gedaan op het internationale recht dat is geschonden, een terechte constatering en verwijt aan Rusland. Zo’n verwijt maakt minder indruk als je vervolgens je macht gebruikt om het internationale recht naar je hand te zetten. Want dat is wat er gebeurt als SWIFT als sanctie wordt gebruikt. Dan gebruikt het Westen een neutraal iets voor haar doelen. Als je het internationale recht werkelijk centraal stelt, dan leg je een verzoek om afsluiting van een land, in dit geval Rusland, voor aan de algemene vergadering van Verenigde Naties.

Een langer en omslachtiger traject maar wel een waarmee je in woorden en daden hetzelfde zegt. Namelijk dat je de internationale samenwerking en het internationale recht echt centraal stelt. Voor de korte termijn (en ook voor de langere) is het stoppen van import uit Rusland veel efficiënter. Het is bovendien iets waarmee je de internationale (rechts)orde niet verstoort.  

---

[1] Jonathan Holslag, Van Muur tot muur. De wereldpolitiek sinds 1989, pagina 133-134.