De Beeldenstorm. Wie herinnert zich dit nog van de geschiedenislessen op de middelbare school? In de zomer van 1566  vielen protestanten katholieke kerken en kloosters binnen en vernietigden beelden. De Beeldenstorm was een van de aanleidingen voor de Tachtigjarige Oorlog. Daaraan moest ik denken toen in las dat in Saint Paul nabij Minneapolis ook een beeld van Columbus van de sokkel is gekieperd. De activisten stammen af van de oorspronkelijke bewoner van de Verenigde Staten en die, zo lees ik: “zeggen dat Columbus’ ontdekkingsreizen hebben geleid tot de kolonisatie en genocide van hun voorouders.” De leider van het protest Mike Forcia hierover: “Het was het juiste om te doen en het was het juiste moment om het te doen.” Zo lees ik tenminste bij nos.nl.

Eerder werd al de Engelse slavenhandelaar Edward Colston van de sokkel gerukt en in de haven van Bristol gekieperd. Colston nu van zijn sokkel gooien omdat hij in slaven handelde, daar kan ik nog inkomen al zou ik het niet doen. De man had ook zijn goede kanten want hij liet zijn fortuin na aan goede doelen. Ja, ook toen ging het uitbuiten van mensen en weldoen al samen en kunnen we hem zien als een voorloper van Bill Gates en al die andere miljardair-filantropen. En nu we het daar toch over hebben, zou het voor de mensen in het heden en de toekomst niet nuttiger zijn om te kijken naar het gedrag van mensen die nu leven? Behalve het mooie plaatje verandert een omver geworpen beeld niets aan het huidige en trouwens ook niets aan het toenmalige onrecht.

Nu begrijp ik de symboliek van het van een sokkel trekken van een beeld. Het is voor de actievoerder wat het openen van een gebouw of het onthullen van een beeld is voor een bestuurder. Een ‘concrete daad’ met veel symboliek en bovendien een moment dat het goed doet op een foto en in een filmpje. Zo’n beeld blijft hangen. Een goed voorbeeld hiervan is de ‘man voor de tanks’ op het Tianamenplein. Zo’n beeld blijft hangen maar daarover wil ik het nu niet hebben. Het gaat mij om de bijzondere redenering.

Bijzonder omdat de redelijk systematische volkerenmoord op de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika vooral het werk was van de inwoners van de Verenigde Staten. Een land dat in 1776 het levenslicht zag en de trek naar het Westen vond in de negentiende eeuw plaats. Om Columbus hiervoor verantwoordelijk te houden is nogal iets. Hij wordt zo verantwoordelijk gemaakt voor daden die anderen ver na zijn dood hebben gepleegd. Om hem die verantwoordelijkheid in de schoenen te schuiven, moet hard worden gemaakt dat Columbus er weet van had dat het Amerikaanse congres in 1830 de Indian Removal Act zou aannemen. Die wet maakte het mogelijk om, zo nodig met geweld, oorspronkelijke bewoners uit de oostelijke staten te verplaatsen naar het westen. Een dat oosten lag steeds westelijker. Een wet die leidde tot onder andere een verschrikkelijke gebeurtenis die bekend staat als de Trail of Tears. Het wordt een hele klus voor de aanklager om dit in de schoenen van Columbus te schuiven. Daarbij maar even vergetende dat Noord-Amerika werd gekoloniseerd door de Hollanders, Engelsen en de Fransen.

Zeker omdat Columbus ter verdediging zal zeggen dat hij reisde in opdracht van het Spaanse koningspaar Isabella van Castillië en Ferdinand van Aragon. Hij zal daarbij ook wijzen op de Portugezen die de handel met De Oost probeerden te domineren. ‘Ik ben ook maar een kind van mijn tijd’, zal hij zeggen, ‘en die tijd heb ik geërfd van mijn voorvaderen’. Dus richt je tot hen.’ Voor de christenen zal dat dan eindigen bij de eerste mensen Adam en Eva. ‘Maar Eva gaf mij de appel,’ zal Adam dan roepen in zijn eigen verdediging. Eva zal antwoorden: ‘maar ik ben door god gemaakt uit jouw rib.’ En dan kunnen we uiteindelijk god verantwoordelijk houden. Bij god aanbeland, zal die zeggen dat je toch echt bij de oerknal moet zijn. ‘Dat was, in tegenstelling tot wat Cees Dekker in het boek Oer beweert, echt niet mijn werk. Ik spruit slechts voort uit de menselijke onkunde om met de eigen sterfelijkheid om te kunnen gaan.’ De niet gelovigen kunnen zo’n zelfde betoog ophangen en proberen de voorvaderen die Afrika verlieten, aan te klagen. Hadden zij dat niet gedaan dan had de hele geschiedenis anders gelopen. Sterker nog, dan was er waarschijnlijk geen ‘geschiedenis’ geweest.

Dat ik een zoon van mijn vader ben, maakt mijn vader niet verantwoordelijk voor mijn daden. De beeldenstormers in 1566 zijn niet verantwoordelijk voor de Tachtigjarige Oorlog. Net zoals we de ellende van de Eerste Wereldoorlog niet in de schoenen kunnen schuiven van Gavrillo Princip. De ouders van Hitler hebben geen schuld aan de Tweede Wereldoorlog. Zonder iets af te doen aan de verschrikkelijke zaken die in het verleden in Noord-Amerika zijn gebeurd, je bij het van de sokkel trekken van Columbus erop beroepen dat hij aan het begin stond van iets wat 170 jaar later plaatsvond, is een erg zwakke onderbouwing. Met een dergelijke redenering zou ik me als actievoerder zorgen maken met welke daden ik mij nu schuldig zou maken aan misdaden in de toekomst.