“Als geen enkele school of kinderdagverblijf kinderen zonder vaccinaties accepteert, wordt de vrijheid van meningsuiting te zwaar onder druk gezet. Die vrijheid weegt zwaarder dan de volksgezondheid, zoals bijvoorbeeld ook neonazi’s het recht moeten hebben om te demonstreren en een partij op te richten. Zelfs tirannie om besmettelijke ziektes te voorkomen – mazelen, fascisme – is uiteindelijk een slecht idee.”

Zo reageert Arnon Grunberg in de Volkskrant op de oproep van Volkskrantcolumnist en huisarts Joost Zaat aan scholen en kinderdagverblijven om alleen maar ingeënte kinderen toe te laten. Verplicht inenten een vorm van tirannie?

Een pleidooi voor vrijheid van het individu, dat spreekt mij aan. Toch knaagt er iets aan het pleidooi van Grunberg. Als we de grote Engelse filosoof en denker over vrijheid John Stuart Mill volgen, dan ligt er een taak voor de overheid. Mill in zijn boek Over Vrijheid: “Zodra een deel van iemands handelen nadelig is voor de belangen van anderen, valt het onder de jurisdictie van de maatschappij, en wordt het een punt van discussie of het algemeen belang al dan niet gediend zal zijn als men ingrijpt.” Mijn vrijheid stopt als mijn handelen iemand anders nadelen bezorgt.

Laten we met deze bril eens naar de uitspraak van Grunberg kijken. Dat fascisten een mening hebben, partijen oprichten en demonstreren, schaadt mijn belangen niet. Het niet met iemand eens zijn wil niet zeggen dat belangen worden geschaad. Pas als de fascisten tot handelen overgaan, dan kunnen belangen worden geschaad.

Dan de vaccinatie. Dat iemand van mening is dat inenten van jonge kinderen de kinderen schaadt, schaadt mijn belangen niet. Wat als die persoon daarnaar gaat handelen en de kinderen niet inent? Als het bij die ene persoon en de twee kinderen blijft, dan schaadt dat mijn belang niet. Dat belang wordt pas geschaad als vele anderen deze persoon volgen. Wetenschappers houden aan dat 95% van de kinderen ingeënt moet zijn om te voorkomen dat de ziekte alsnog uitbreekt.

Nu kan de tegenstander tegenwerpen dat ik niet in mijn belangen wordt geschaad als ik ze wel inent. Mijn kinderen zijn dan immers beschermd en lopen geen risico. Een interessant punt. Laten we de mazelen eens nemen. Een kind kan hiertegen pas veertien maanden na de geboorte worden ingeënt, tot die tijd loopt het risico de ziekte te krijgen. Dat risico is er niet als meer dan 95% is ingeënt. Is dat niet het geval, dan loopt mijn pasgeboren kind het risico de ziekte te krijgen. Dan wordt mijn belang en het belang van mijn baby van een half jaar geschaad en valt het, Mill volgend, onder de jurisdictie van de maatschappij.

Is er sprake van tirannie als de overheid optreedt wanneer iemand een gevaar voor zichzelf, maar vooral voor anderen vormt?