“Klimaatprobleem? Silicon Valley lost het wel op.” De kop van een artikel in de Volkskrant. In dit artikel wordt gewag gemaakt van de Breaktrough Energy Coalition die in Parijs is gelanceerd. In deze coalitie werken 28 miljardairs samen die hun geld willen steken in het doorbreken van de afhankelijkheid van fossiele energie. Woordvoerder Bill Gates geeft aan dat het geen liefdadigheid is: “Het winstmotief is niet volledig afwezig.”  Maar de miljardairs hebben iets voor: ze hebben zoveel geld dat ze langjarige investeringen vol kunnen houden.

Illustratie: lezersvanstavast.blogspot.com

Positief dat de rijksten der rijken hun geld hiervoor beschikbaar stellen en zo een maatschappelijk probleem helpen oplossen. Tenminste, op het eerste gezicht. Iets verder erover nadenkend, zijn er toch kritische vragen.

Deze rijken zijn rijk geworden ten koste van de samenleving. De mijnbouwers onder hen, hebben de mijnrechten vaak voor een fractie van de werkelijke waarde in bezit gekregen. In haar boek No Time laat Naomi Klein hiervan mooie voorbeelden zien. Gelukkig is het merendeel rijk geworden in de informatietechnologie. Maar wacht eens, hoe hebben zij dat gedaan? Eigen vernuft, technisch inzicht en creativiteit.

Inderdaad, maar is dat wel op het vlak van de techniek? Hebben zij niet hun belangrijkste ‘grondstof’, de innovatieve basisproducten, bijna cadeau gekregen van de overheden? Overheden die in de Koude Oorlog bijvoorbeeld miljarden hebben gestoken in technologie om de wapen- of de ruimtevaartwedloop met de Sovjet Unie te winnen. Technologie die ook op een andere manier gebruikt kon worden en ook werd na het einde van de Koude Oorlog. Deed de overheid de kennis toen niet voor een appel en een ei over aan marktpartijen? Die vervolgens hun vernuft en creativiteit op marketing gebied inzetten om deze kennis te monopoliseren en er flink aan te verdienen? Een manier die ons eerst als belastingbetaler en vervolgens als consument liet betalen. Laat Mariana Mazzucato dit niet zien in haar boek De Ondernemende Staat?

Willen ze ons nu bij het aanpakken van energie- en klimaatproblemen nog een derde keer laten betalen? Is hun insteek niet: ontwikkelen, patenteren en vervolgens cashen? Verruilen we, als we dit aan deze rijken laten, niet de ene sjeik (olie) in voor de andere (technologie)?

Zijn we niet veel meer gebaat bij patentloosheid zoals ik in Gratis kennis en Kosten medicijnen al schreef? Zodat de knappe koppen snel op elkaars uitvindingen kunnen voortborduren. Moeten we deze innovatieve rol niet juist bij de overheid leggen? Een overheid die hiervoor, zo laat Mazzacuto zien, goede papieren kan overleggen.