Deze week probeerde D66 de discussie over de legalisering van drugs nieuw leven in te blazen. In de Volkskrant een interview met drugsonderzoeker Jon Caulkins. Volgens Caulkins is het niet eerlijk: “om alleen de nadelen van huidig beleid te vergelijken met de gehoopte voordelen van ander beleid.” Caulkins heeft een punt dat voor een eerlijke afweging alle voor-, en nadelen tegen elkaar moeten worden afgewogen. Maar hoe ‘eerlijk’ is hij zelf?
Bij legalisering van drugs wordt volgens Caulkins een doos van Pandora gesloten, de doos van de drugscriminaliteit en de ellende die hierdoor wordt veroorzaakt. Maar er wordt een andere doos van Pandora geopend: “legaliseren (leidt) tot minder geweld, maar meer verslaafden. … meer mensen kruipen bijvoorbeeld doorgesnoven achter het stuur of slaan hun geliefde in elkaar.” En als legalisering tot meer verslaafden leidt? Dan: “is legalisering na invoering nauwelijks terug te draaien.” Als dat je wel lukt dan is handhaving: “een grotere nachtmerrie (…) dan ooit: de drugsmaffia maakt weer de dienst uit, maar nu met een veel grotere clientèle.” Caulkins zal, als drugsonderzoeker, weten dat zijn tweede doos van Pandora al lang geopend is. Ondanks het illegale karakter ervan worden drugs ook nu gebruikt. Ook nu al treft de politie bij controles ‘doorgesnoven’ mensen achter het stuur aan.
Volgens Caulkins is: “Sinister aan legalisering (…) dat het leeuwendeel van de consumptiegroei zou komen door probleemgebruikers. …Een pleidooi voor coke-legalisering zou vooral steunen op matige ‘snuifduiven’, maar zij zijn slechts dekmantels voor de veel profijtelijkere probleemgebruikers. Een legale drugsindustrie zou een grote financiële prikkel hebben om mensen verslaafd te maken en te houden.” Dat grote deel van die potentiële probleemgebruikers, is waarschijnlijk ook nu al probleemgebruiker en dus ook nu al de grote afnemer van drugs.
Dan de prikkel om mensen te laten gebruiken en liefst zoveel mogelijk. Als we kijken naar de tabaksindustrie dan zien we inderdaad een prikkel om mensen verslaafd te houden. Iets waar ook reclame voor alcohol en tabak een flinke steen aan bijdragen. Alleen doet Caulkins het voorkomen alsof die prikkel er nu niet is. Inderdaad is er geen tv-reclame voor bijvoorbeeld cocaïne of xtc. Dat wil niet zeggen dat de illegale industrie mensen niet probeert te prikkelen tot gebruik.
Nu we het toch over prikkelen tot gebruik hebben. De ervaringen met tabak en alcohol laten zien dat de mens ook te sturen is in het niet gebruiken van genotsmiddelen. Te sturen via voorlichting aan de ene, en accijnzen aan de andere kant. Zo herinner ik me als ‘blaag’ van een jaar of tien de verjaardagen van mijn ouders. Sigaretten en sigaren werden op tafel gezet voordat het bezoek kwam. Vervolgens kwamen de ‘ooms en tantes’ met hun kinderen. Wij gingen met die kinderen buiten verstoppertje spelen of blokjesvoetballen. Als we na een uurtje dorst hadden liepen we de kamer in en dan zagen we in het bovenste deel van die kamer een wolk van rook. Een wolk die naarmate het feest vorderde steeds dichter bij de vloer kwam. Tegenwoordig staan er geen rookwaren meer op tafel. Sterker nog, er rookt niemand meer. Met alcohol gaat het ook die kant op. Tegenwoordig slaat zelfs 007 (Daniel Craig) in een reclame van een groot bierconcern zijn martini af voor 0,0 met de woorden ‘ik ben aan het werk’.
Om in Caulkins ‘dozen van Pandora’ metafoor te blijven. Beide dozen zijn geopend. Legalisering sluit de ‘criminaliteitsdoos’. Als we kijken naar de ‘gebruikersgewelds- en verslavingsrisico’s doos’, dan biedt legalisering mogelijkheden om juist die doos beheersbaar te krijgen en te houden.