Frame, framen, geframed

In een artikel bij TPO blikt Forum-voor-Democratie-leider Baudet terug en vooruit. Terug op het afgelopen politieke jaar en vooruit op belangrijke zaken. Een bijzondere tekst.

Baudet: “Onvermijdelijk gaat dit alles ook gepaard met groeistuipen, rimpels en plooien. Met onverwachte successen of momenten van tegenslag. Soms is het zoeken naar de juiste toon. Of wordt een tweet, citaat of gedraging tot belachelijke proporties uitvergroot in de media. De framing is enormDe link in dit citaat leidt naar de website van de partij alwaar twintig labels (frames) worden aangekaart en ontkracht. Nou ja frames. Is de opvatting dat de persoonlijke vraag over huilen, die Baudet aan Rutte stelde in hun debat ongepast was, een frame? 

Bron: Wikimedia Commons

Bijzonder is dat Baudet zich in zijn schrijven ook van frames bedient. Zo spreekt hij over: “heethoofdige opwarmingstheorieën en zeespiegelprognoses die de discipelen van Al Gore ons voorhouden.” En iets verder: “onder al het milieuactivisme ligt dus vaak een diepe spirituele leegte.” Mensen die zich op een voor Baudet afwijkende manier zorgen maken om het klimaat zijn heethoofdig zonder veel diepgang. Ook met betrekking tot het onderwijs gebruikt Baudet zijn inmiddels bekende frame. Goed onderwijs begint: “met het stoppen van linkse indoctrinatie.” Een  frame op zich die weer verwijst naar het cultuurmarxisme-frame’

Een eindje verderop in zijn betoog: “Uiteindelijk is ons doel het veranderen van de weg-met-ons mentaliteit die onze politieke, culturele en journalistieke elites doordrenkt. De oikofobie. Want die verklaart de slappe knieën van kartelpolitici, de schaamte voor onze geschiedenis, het weggeven van onze gulden, de sfeerloze, liefdeloze architectuur.”  Zo dat zijn aardig wat frames in een passage ‘weg-met-ons-mentaliteit’ en ‘oikofobie’ twee keer hetzelfde frame maar anders verwoord. En wie maakt zich daaraan schuldig? ‘Onze politieke, culturele en journalistieke elite’, alweer een frame bedoeld om mensen buiten de orde te plaatsen. Want wie behoort er tot die groep? Behoort Baudet nu niet ook tot de ‘politieke elite’? Of het woord ‘kartelpolitici’ en dan vooral in combinatie met ‘slappe knieën’. Hoezo is er sprake van ‘schaamte voor onze geschiedenis’ als je de wat minder positieve aspecten ervan voor het voetlicht brengt?

Baudet: “Daarmee zijn we dus tegen elke vorm van identiteitspolitiek: we willen mensen niet inkaderen op grond van ras, geslacht, geloof, seksuele voorkeur, enzovoorts – maar juist als individu tot hun recht laten komen.”  Een mooi standpunt. Alleen stelt hij iets eerder in zijn betoog de vraag: “Waarom blijkt het nu eigenlijk zo moeilijk om bij uitstek islamitische immigranten te integreren?” Een bijzondere vraag als je ieder mens als individu wilt zien en niemand wilt ‘inkaderen op grond van ‘ras, geslacht, geloof, seksuele voorkeur enzovoorts’.

Binnen zijn partij is er plek voor discussie en verschil van mening: “Annabel Nanninga (heeft) gelijk als ze zegt dat we de acute noden van de kiezer nooit mogen vergeten; maar (…) Freek Jansen (heeft) óók gelijk als hij jongeren diezelfde middag oproept zich te verdiepen in de politiek-theologische achtergrond van de huidige crisis. Nausicaa Marbe heeft gelijk als ze stelt dat we een open, tolerant en pluriform patriottisme moeten uitdragen; maar Paul Cliteur heeft óók gelijk dat we bepaalde waarden – de Verlichtingswaarden – nooit mogen loslaten.” En enkele alinea’s verder: “Ook op het gebied van persoonlijke stijl kunnen meningen uiteen lopen, en we waarderen het dat daarover óók gesproken kan worden binnen onze partij. Het is een onderdeel van de Nederlandse cultuur die we koesteren en voelen in onze vezels: wars van overdreven formaliteiten, open, eerlijk, het hart op de tong en evenveel meningen als mensen. Met grote ruimte voor andersdenkenden en een stip op de horizon waarheen we varen.” Hoe verhoudt die trots en hoog opgeven van Baudet over die Nederlandse cultuur zich tot zijn uitspraken die ik in de vorige twee alinea’s aanhaalde? De frames die hij gebruikt om zijn tegenstanders om het stevig te zeggen, buiten de orde te plaatsen?

Welk beeld, of meer in stijl frame, roept Baudet op als hij, door zijn opponenten te ‘framen’, zich verzet tegen de manier waarop hij wordt ‘geframed’? Of zou Baudet werkelijk geloven dat zijn frames, geen frames zijn maar de waarheid?

Framen, framede, geframed

Bij ThePostOnline waarschuwt Teunis Dokter voor framing, het “woorden en beelden zo (…) kiezen, dat daarbij impliciet een aantal aspecten van het beschrevene worden uitgelicht. Deze uitgelichte aspecten helpen om een bepaalde lezing van het beschrevene of een mening daarover te propageren,” aldus Wikipedia. En dat gebeurt tegenwoordig zo vaak dat: “het vertrouwen van het publiek afbrokkelt.” Iets wat niet goed is voor: “een democratie waar het maatschappelijk debat afhankelijk is van hoor en wederhoor is het schetsen van een juist beeld van de werkelijkheid onontbeerlijk.” 

ChurchillIllustratie: Flickr

Nu is de term ‘framing’ nieuw, het kleuren van zaken en gebeurtenissen in je eigen voordeel zeker niet. Churchill was er een meester in, denk maar aan de term ‘het ijzeren gordijn’ dat in Europa werd neergelaten. Of denk aan de spreuk ‘Mussert of Moskou’ van de NSB in de jaren dertig. Ik heb er geen onderzoek naar gedaan, maar waarschijnlijk is dit al zo oud als de mensheid. Van recenter datum is de ‘politieke vooringenomenheid’ van de media, waaraan Dokter zich stoort. Recenter omdat de media van recenter datum zijn. Niet omdat die media pas later ‘politiek vooringenomen’ werden. Hoe is het anders te verklaren dat het grootste deel van de vorige eeuw, iedere stroming in de Nederlandse politiek zijn eigen krant had en vaak zelfs ook nog een eigen omroep? En ook in nog vroeger eeuwen waren ‘de media’ flink gekleurd. In spotprenten en pamfletten werd de kachel aangemaakt met de ander. Als we verhalen en liederen ook als ‘media’ zien, en waarom zouden we dat niet doen, dan werd ook daarin de werkelijkheid ‘gefotoshopt’.

Bijzonder wordt het als Dokter voorbeelden van ‘moderne framing noemt: “op 8 juni wist het Achtuurjournaal van de NOS een opvallende rapportage van de herverkiezing van Theresa May te geven.” Het Achtuurjournaal: “toonde (..) de sterke daling van de Britse Pond tijdens de verkiezingsdag. Met koeienletters zagen kijkers de daling van de Britse Pond op hun televisieschermen. De koopkrachtdaling van de Britse Pond was echter al maanden aan de gang en zeker niet nieuwswaardig. Dat de Britse beursindex al maandenlang aan het stijgen was en ook op 8 juni positief sloot werd handig buiten beschouwing gelaten. Framing? U mag oordelen.” Dit om: “iedereen die een NEXIT-referendum zou overwegen (te) overtuigen dat idee te laten vallen.” Conclusie van Dokter: “Nog nooit was de politieke vooringenomenheid zou duidelijk te benoemen als rondom dit onderwerp.”

Beste meneer Dokter. De Britten besloten vorig jaar al tot een Brexit en sinds die tijd daalt het Pond in waarde, zou er een verband zijn tussen die twee? Wat zou op het leven van de gemiddelde Brit het meeste effect hebben, het dalende Pond of de stijgende beurskoersen? Het dalende Pond betekent minder waar voor ieders geld, van de stijgende beurskoersen profiteren alleen aandeelhouder. Bent u niet de pot de de ketel verwijt dat hij zwart ziet? Maakt u, net als iedereen, niet ook gebruik van ‘framing’?