Zoals altijd voor verkiezingen grasduin ik door de verschillende verkiezingsprogramma’s. Een tijd geleden schreef ik al over de ‘bedoeling van het kapitalisme’ volgens de VVD. En ook over het PVV programma waarin de partij zich vol achter artikel 23 van de Grondwet schaart en één zin later datzelfde artikel aan haar laars lapt. Nu las ik iets heel bijzonders in het programma van het Forum voor Democratie.

Ik citeer: “Ook zien we een probleem met de selectieprocedure van onze rechters. Officieel worden rechters benoemd door de regering (uitvoerende macht), maar in de praktijk wordt vrijwel altijd de aanbeveling gevolgd vanuit de rechterlijke macht zelf. Hierdoor houdt een ideologisch bolwerk zichzelf in stand. Via een parlementaire ondervragingscommissie willen wij de grip van de politiek op benoeming van (hogere) rechters, zoals leden van de Hoge Raad of van de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, versterken.” In het kort staat hier dat Baudet de rechters partijdig vindt en hij wil die partijdigheid bestrijden door ze in het parlement te ondervragen alvorens ze worden benoemd. Zo wil hij dat bolwerk met de voor hem ‘verkeerde ideologie’ aanpakken. Zou dit werken?

Voordat ik aan die vraag toekom, eerst een vraag aan Baudet. Is er een probleem? Is de rechterlijke macht een ‘ideologisch bolwerk’ met een bepaalde voorkeur? Dat de stemverdeling onder rechters anders is dan onder de rest van Nederland is bekend. Net zoals die ook anders is onder leraren, zorgpersoneel en ambtenaren. En trouwens net zoals die ook anders is onder topmanagers van grote bedrijven. Daar hoeven we niet van op te kijken, dat is vooral een gevolg van beroepskeuzes van mensen. Een ‘oververtegenwoordiging’ van stemmers op een bepaalde partij, wil echter nog niet zeggen dat er sprake is van een ‘ideologisch bolwerk’ en dat de ‘ideologie van de rechter’ een rol speelt bij het uitspreken van vonnissen, is nog flink wat stappen verder.

Dan Baudets oplossing. Laten we eens ‘over de grens’ kijken want er zijn al landen die zo’n systeem kennen. Bijvoorbeeld de Verenigde Staten. Daar nomineert de president rechters die ter goedkeuring aan de senaat moeten worden voorgedragen. Zou dat er minder politiek aan toe gaan? Even terug naar 13 februari 2016. Toen stierf opperrechter Antonin Scalia. President Obama nomineerde een nieuwe kandidaat maar de door zijn politieke tegenstanders de Republikeinen gedomineerde senaat, weigerde de voordracht ook maar te bespreken. De reden, in november 2016 waren er verkiezingen en als de Republikeinen zouden winnen, dan zou hun president een rechter mogen voordragen en die zou meer in hun straatje passen. Als reden voerden ze echter aan dat Obama het zou moeten overlaten aan zijn opvolger omdat hij nog maar zo kort aan de macht zou zijn. Obama zou niet over zijn politieke graf moeten willen regeren. We springen even vier jaar verder in de tijd. Op 18 september vorig jaar overleed opperrecht Ruth Bader Ginsberg. Iets minder dan twee maanden voor de presidentsverkiezingen. President Trump nomineert Amy Barretts en iets meer dan een maand later en een kleine twee weken voor de verkiezingen bevestigd de door de Republikeinen gedomineerde Senaat die nominatie. Geen enkel woord van ‘over het politieke graf regeren’ van Trump. Dit zijn maar twee voorbeelden van de gevolgen van politieke benoemingen van rechters, want dat is waar Baudet voor pleit.

Nu even weg van de voorbeelden. Zou het benoemen van rechters door een politiek orgaan, een orgaan waar ideologie een belangrijke rol speelt, leiden tot ideologievrije rechters? Nu is dat onmogelijk, iedereen mens heeft wel iets met ideologie al is het maar in de vorm van godsdienst. Zou het leiden tot een ideologisch gemêleerde rechterlijke macht? Of zou het vooral leiden tot een beschadiging van mensen voor ‘politiek gewin’? Als er in zo’n parlementaire ondervragingscommissie iets zal gebeuren, is het dan niet dat er door tegenstanders van de benoeming van een rechter wordt gehamerd op de ‘politieke vooringenomenheid’ van die rechter? Daarop en op de foutjes, zoals een rode kaart in een voetbalwedstrijd wegens het uitvallen tegen een scheidsrechter, van die beoogde rechter in zijn  verleden?

Zou dit ervoor zorgen dat: “de beste persoon voor de beste positie,” op basis van: “talent en kunde,” wordt gekozen? Want dat wil Baudet zo is ook in het programma te lezen. Ik vrees dat de beste personen zo’n procedure aan zich voorbij laten gaan. Nee, als Baudet werkelijk vindt dat het rechters corps qua politieke voorkeur een afspiegeling moet zijn van politieke voorkeuren van de bevolking, dan kan hij beter doen wat ik Tim Engelbart adviseerde toen die zich twee jaar gelden beklaagde over het ‘links zijn’ van het onderwijs: “Sluit u aan bij die ‘linkse gekkies’ die voor een habbekrats en veel gezeik van u als ouder uw kinderen wat bij proberen te brengen. Immers de ‘linkse dominantie’ van het lerarencorps kan alleen worden doorbroken door een flinke instroom van ‘rechtse rakkers’ zoals u.” Want het middel dat Baudet voorstelt, zou wel eens erger kunnen zijn dan de vermeende kwaal.