“Een fatsoenlijke bank, ik heb daar wel behoefte aan. Ik wil voor mijn geldzaken niet meer afhankelijk zijn van bankiers zonder moreel besef.”  De laatste twee zinnen van een column van SP Tweede Kamerlid Ronald van Raak. Van Raak beklaagt zich over het immorele gedrag van bankiers. “Tien jaar geleden veroorzaakten bankiers door hun immorele gedrag een grote economische crisis en moesten overheden met miljarden belastinggeld de banken redden.” En: “55 miljard euro hebben ze van ons gestolen, de banken in Europa. Door middel van frauduleuze financiële constructies,” zo schrijft Van Raak en hij concludeert: “Ze gaan gewoon door met hun immorele gedrag, het interesseert ze niet. Omdat ze zien dat ze er mee weg komen” Daarom wil Van Raak van Volksbank (de voormalige SNS Bank) een fatsoenlijke bank maken die zicht wel aan de regels houdt. Een populair betoog. Maar … .

Inderdaad komen de banken ongestraft weg met ongeveer alles wat ze doen. Straffen zijn lager dan de gemaakte winsten. Omvallen zit er niet in want “too big to fail’. Ja, dan kun je alles maken. Slaat Van Raak dan de spijker op de kop en moeten  we hem steunen in zijn pleidooi om van de Volksbank een fatsoenlijke bank te maken? De eerste vraag die dat bij mij oproept is, hoe lang blijft die bank ‘fatsoenlijk’? 

Belangrijker dan die vraag is de vraag of dit het enige is wat er kan worden gedaan? Als we die vraag stellen, richt de blik zich dan niet op Van Raak en zijn collega Kamerleden? Dat banken er een puinhoop van maken als ze de ruimte krijgen, is niet iets van de laatste jaren. In de aanloop naar de crisis van eind jaren twintig van de vorige eeuw gebeurde dit ook al. Dit resulteerde in een sterke regulering van het bankwezen. Zo was er een onderscheid tussen investerings- en zakenbanken aan de ene kant en algemene, spaar- en betalingsbanken aan de andere kant. Dat onderscheid en al die beperkende regels zijn sinds de jaren zeventig successievelijk afgeschaft. Afgeschaft vanwege vervagende herinneringen aan de vorige crisis en onder druk van een ‘bankenlobby’. De econome Mariana Mazzucato beschrijft dit heel goed in haar boek  De waarde van alles. Onttrekken of toevoegen aan de wereldeconomie. Ze stelt trouwens ook enkele interessante vragen maar daarover later wellicht meer.

Beste meneer Van Raak. U bent volksvertegenwoordiger en de volksvertegenwoordiging kan wetten uitvaardigen. Wetten die zorgen voor fatsoenlijk gedrag. Kunt u niet beter uw werk doen en voor dergelijke wetten zorgen in plaats van u te beklagen in een column?