Volgens Hans Broek heeft Nederland : “zich met de slavenhandel eeuwenlang schuldig gemaakt aan misdaden tegen de menselijkheid.” Daarom zou het goed zijn als: “de Nederlandse regering haar koloniale geschiedenis zou (er)kennen, en excuses zou maken aan de nakomelingen van de slachtoffers van zulk diep menselijk leed.” Want: “Misschien hoeven we ons dan ooit wat minder te schamen – als natie en als burger.” Zo schrijft hij in een bijdrage in de Volkskrant.
Illustratie:Wikimedia Commons
Ik schaam me niet voor activiteiten van de VOC, de WIC of wie dan ook een paar honderd jaar geleden. Ik schaam me ook niet voor de moordpartij van JP Coen of de acties van Generaal Van Heutz in Atjeh. Ik schaam me ook niet voor het slavenfort Elmina. Ik bied er ook geen excuses voor aan. Schamen doe ik me als ik zelf verkeerd handel en dan bied ik mijn excuses aan. Ik verwacht ook niet dat de huidige Nederlandse regering excuses aan gaat bieden voor de acties van Coen of het gebeuren in Elmina. Dan is het einde zoek.
Moeten de Italianen zich dan verexcuseren voor daden begaan ten tijde van het Romeinse rijk? Of moeten juist de nakomelingen van de Visigoten hun excuses aanbieden voor de plundering van Rome die het einde van het West-Romeinse rijk betekende? Want wellicht stonden we er dan nu veel beter voor. Moeten de islamieten hun excuses aanbieden voor de verovering van Spanje? Of moeten de nakomelingen van Karel Martel zich verexcuseren? Moeten de Mongolen dan wellicht hun excuses aanbieden voor de vernietiging van wat steden die zich tegen hun opmars verzetten? Of moeten ze zich verontschuldigen dat ze niet heel Europa hebben veroverd?
Wat dichter bij huis. Ik ben geboren in een dorp dat ten tijde van Elmina niet bij de Zeven Provinciën hoorde. Een gebied dat de ‘generaliteitslanden’ werd genoemd en dat betekende vooral dat er geregeld oorlogen werden uitgevochten. Wie moet zich daar dan voor verexcuseren?
Broek, en met hem vele anderen, kijken met de ogen van het heden naar het verleden. Hij beoordeelt daden uit het verleden met de waarden van het heden. Hoe kan er sprake zijn van misdaden tegen de menselijkheid in een tijd dat dit concept niet bestond? Waarom zouden we ons nu moeten schamen voor normen, waarden en opvattingen uit het verleden?Als we met de opvattingen, normen en waarden van nu het verleden beoordelen, dan zou het best wel eens kunnen dat we uiteindelijk allemaal aan elkaar excuses moeten aanbieden en we ons allemaal lopen te schamen.
Ballonnendoorprikker 
” …kijken met de ogen van het heden naar het verleden. Hij beoordeelt daden uit het verleden met de waarden van het heden. Hoe kan er sprake zijn van misdaden tegen de menselijkheid in een tijd dat dit concept niet bestond? Waarom zouden we ons nu moeten schamen voor normen, waarden en opvattingen uit het verleden?”
Beste Ballondoorprikker,
ik lees uw stukken regelmatig en ben het over het algemeen met uw ideeën eens. Ook de redenering in dit stuk kan ik in beginsel begrijpen en accepteren.
Echter, met het boven staande citaat begeeft u zich naar mijn mening op zeer dun ijs:
De redenering komt dicht in de buurt van wat de AfD in Duitsland o.a. als rechtvaardiging ervoor gebruikt, het naziverleden te bagatelliseren. Een Neonazi als Höcke bijv. noemde het Holocaustmonument in Berlijn “een monument van schande”. Die formulering was welbewust zo gekozen dat de tweeduidigheid ervan hem voor juridische vervolging beschermde. De intentie was echter wel duidelijk: Hij vond het een schande, dat we de Holocaust met een monument herdenken, het moest maar eens afgelopen zijn met de schaamte (sic!) die wij Duitsers voelen te opzichte van het verleden.
De begrippen “Volkenrecht” en “misdrijf tegen de mensheid” kregen pas na te processen van Neurenberg de gestalte, die we vandaag algemeen kennen. Zijn daarom dan de gruweldaden van Naziduitsland niet meer iets om zich er als Duitser voor te schamen en kijken we met ogen van heden naar het verleden?
Voor mij in elk geval is dat niet zo. Ook ik ben pas in 1949 geboren, maar mijn ouders waren er wél bij en hebben misschien meegedaan. Ik zal het nooit meer te weten komen, want ze zijn beiden dood en terwijl ze nog leefden, was het “wir haben es nicht gewusst …“
Ik heb persoonlijk dus geen schuld en toch zal er altijd de schaamte blijven, die ik als Duitser draag, en ook bereid ben te dragen. Omdat er alleen zo de kracht ontstaat, ervoor te vechten dat zoiets nooit meer gebeurt.
Misschien is „schaamte“ ook niet helemaal het goede woord. Maar een gezonde portie deemoed ten opzichte van de gruwelijke daden van onze voorouders zou ons zeker goed staan.
Groeten
Wolfgang
LikeLike
Beste Wolfgang,
Bedankt voor uw reactie. Schaamte is inderdaad een verkeerd woord daarom mijn reactie. Schamen voor iets uit het verleden waaraan jezelf part nog deel had omdat je nog niet geboren was, is een vreemd iets, net als trots op iets uit dat verleden waaraan je part nog deel had. Voor mij hebben schaamte en trots iets met mezelf te maken. Ik schaam me voor zaken dik doe en ik ben trots op zaken die ik doe. Het is persoonlijk. Bij het zien van de begraafplaatsen met slachtoffers uit de diverse oorlogen, de concentratiekampen en de overblijfselen van het slavernijverleden bekruipt mij triestheid en verslagenheid. Triestheid en verslagenheid dat mensen elkaar zoiets aan kunnen doen. Daarnaast roept het alertheid en waakzaamheid bij mij op omdat het dan wel gebeurtenissen uit het verleden betreft, maar dat wij mensen dit nog steeds niet achter ons hebben gelaten.
LikeLike