Beste Rebellen

“”Zolang deze motie op tafel ligt is de politiek aan zet”, schrijft Extinction Rebellion in een verklaring. In een chatgroep van de klimaatbeweging worden de rebellen opgeroepen om de blokkade op te schorten tot na de stemming. “Als de motie niet wordt aangenomen, komen we natuurlijk terug. Met nog veel meer.” Aldus een kort berichtje dat ik las op de site Joop. Bijzonder.

Die motie is een motie van de Kamerleden Kröger en Bourcke die de: “regering scenario’s op te stellen voor het afbouwen van de verschillende fossiele subsidies (op de termijn van twee, vijf en zeven jaar), waarbij per regeling ook wordt aangegeven op welke manier eventuele negatieve effecten kunnen worden gemitigeerd, en eventuele nationale maatregelen worden geschetst voor als fossiele subsidie in Europees verband vastliggen, en hierbij ook de positieve impact op innovatieve, circulaire bedrijvigheid mee te nemen en deze voor het kerstreces met de Kamer te delen.”  Het doel van de dagelijkse blokkade van de A12 is het beëindigen van die subsidies. Een doel waarin ik me kan vinden maar dan wel op basis van een weloverwogen besluit en voor zo’n besluit zijn scenario’s ter onderbouwing nodig. Al denk ik wel dat de termijn waarbinnen deze scenario’s met flankerende maatregelen moeten worden opgesteld, erg kort is. Nou ja kort, de motie rept niet over welk kerstreces, dus dat zou ook het kerstreces van 2024 kunnen zijn of nog verder in de toekomst.

“LAAT BURGERS BESLISSEN over een rechtvaardige transitie,” Zo schrijven jullie op jullie site. Een van de kenmerken van onze democratie is dat burgers beslissen. Die burgers zijn de bij verkiezingen verkozen volksvertegenwoordigers. Bij die verkiezingen krijgen ze van ons het mandaat om namens ons te besluiten. Als de Kamer de motie verwerpt, dan accepteert het de uitkomst niet. Dan wil Extinction Rebellion terugkomen met ‘nog veel meer’. Hoe democratisch ben je als je de uitkomst van een democratische stemming niet accepteert? Kenmerk van een democratie is dat de meerderheid beslist en daarbij rekening houdt met de belangen van de minderheid.

 “We bevinden ons midden in een ongekende crisis. Wij bestaan omdat onze overheid weigert om het noodzakelijke beleid in te voeren om haar burgers te beschermen. In plaats daarvan blijft zij de industrieën steunen die onze levens in gevaar brengen. We organiseren creatieve, vreedzame en soms disruptieve acties om druk te zetten op onze regering en ze te dwingen om de nodige maatregelen te nemen.” Dat is de reden van jullie bestaan als ik de tekst op jullie site mag geloven. Een democratisch gekozen regering die iets anders besluit te doen dan jullie denken dat goed is, ‘dwingen’ om te doen wat jij wilt, dat klinkt niet erg democratisch. Het lijkt er daarmee op dat jullie onze vertegenwoordigers nog één kans geven om het volgens hen goede te doen en dat is instemmen met de motie.

‘Maar beste Ballonnendoorprikker, je vergeet iets. Achter “LAAT BURGERS BESLISSEN over een rechtvaardige transitie” komt nog iets, namelijk: “door het oprichten van een Burgerberaad dat een leidende rol speelt in de besluitvorming.” Dat vergeet je te vermelden.’ Dat klopt, die woorden volgen er inderdaad op.

Maar beste mensen van Extinction Rebellion, hoe verhoudt die laatste kans zich tot jullie roep om zo’n burgerberaad? En hoe serieus moet ik jullie roep om een burgerberaad nemen? Nee, beter gezegd, kan ik jullie vertrouwen dat jullie de uitkomst van een burgerberaad accepteren? Jullie willen een burgerberaad omdat: “Het probleem (…) te veelomvattend en complex (is) gebleken om over te laten aan een overheid die al tientallen jaren nalaat om in actie te komen. Als gevolg van de lobbykracht van grote bedrijven en de afhankelijkheid van positieve media-aandacht zijn zowel parlement als opeenvolgende kabinetten niet in staat gebleken om een snelle en rechtvaardige transitie in gang te zetten.” Zo’n beraad: “stelt burgers in staat om het voortouw in de transitie te nemen en geeft politici de mogelijkheid om ingrijpende en verregaande maatregelen te treffen zonder vrees voor een politieke afstraffing bij de eerstvolgende verkiezingen. Een Burgerberaad geeft een stem aan groepen die anders worden buitengesloten van politieke besluitvorming en garandeert dat de lasten eerlijk en op rechtvaardige wijze worden gedeeld. Op basis van uitgebalanceerd, wetenschappelijk advies en vrij van politieke beïnvloeding kunnen deelnemers aan het Burgerberaad weloverwogen tot beslissingen in het algemeen belang komen.” Maar wat als het burgerberaad tot een heel andere conclusie komt van een ‘snelle rechtvaardige transitie’ of vindt dat er geen reden is om nu in actie te komen? Accepteren jullie die uitkomst dan wel of kunnen we dan een volgende ronde van: “creatieve, vreedzame en soms disruptieve acties om druk te zetten op onze regering en ze te dwingen om de nodige maatregelen te nemen,” verwachten?

Het meest bijzondere aan jullie werkwijze is dat jullie de belangrijkste manier om de overheid aan te zetten tot “de nodige maatregelen,” en zo te werken aan die: “snelle en rechtvaardige transitie,” links hebben laten liggen. Die mogelijkheid doet zich op 22 november aanstaande voor. Dan wordt het grootste burgerberaad gehouden dat onze democratie kent. Dan kiezen we namelijk weer de 150 mensen die ons de komende vier jaar gaan vertegenwoordigen en namens ons gaan besluiten. Waarom hebben jullie de kans voorbij laten gaan om als partij deel te nemen aan deze verkiezingen?

Als jullie je “Eis Nul: Klimaatrechtvaardigheid voor iedereen”  serieus nemen en menen wat jullie schrijven en willen werken aan verbinding, systeemverandering, klimaatrechtvaardigheid en politieke verandering dan is de Tweede Kamer dé plek om hieraan handen en voeten te geven. Met rebelleren alleen, ook al is het “in solidariteit met iedereen in het centrum van de klimaat- en ecologische crisis, … uit een diepe liefde voor de Aarde en haar bewoners,” en: “voor het leven,” krijg je geen betere wereld. Die krijg je pas als je daar samen met anderen aan gaat bouwen. En als laatste, de kans op die betere wereld is het grootste in een liberale democratie. Dus ben voorzichtig met het zagen aan haar poten. Voor je het weet wonen we in een klimatologische en ecologische maar een menselijk hel.

Dallas en de (vrouwelijke) lijsttrekkers

De verkiezingen zijn weer voorbij. Dat betekent dat er weer volop geëvalueerd en geanalyseerd wordt. Duiders proberen te verklaren waarom we stemden zoals we stemden en verliezende partijen proberen een verklaring te zoeken waarom ze verloren en vooral aan wie ze de schuld kunnen geven. De eerste ‘verantwoordelijke’ voor een nederlaag, CDA-voorzitter Ploum, heeft het bijltje er al bij neergelegd. Een bijzondere analyse van de verkiezingsstrijd is te lezen bij De Correspondent, Daar telden Loes Aaldering en Daphne van der Plas, om de titel te citeren: “Hoeveel media-aandacht lijsttrekkers kregen.” Een van de conclusies staat er meteen achteraan: “En de vrouwen kwamen er bekaaid vanaf.”  

Southfork | "Dallas" filmed here for many years when it was … | Flickr
Southfork, de ranch die een hoofdrol speelde in de tv-serie Dallas. Bron: Flick

Volgens de beide onderzoekers is er: “veel onderzoek gedaan naar de verschillen in mediaberichtgeving over mannelijke en vrouwelijke politici, en dat laat een consistent beeld zien. In een meta-analyse van dit onderzoeksveld zien wij dat vrouwelijke politici in landen met een proportioneel kiesstelsel, zoals Nederland, minder media-aandacht krijgen dan hun mannelijke collega’s. Dit patroon is ook dit jaar, waarin een historisch groot aantal partijen een vrouwelijke lijsttrekker heeft, niet verbroken.” Als dat zo is, dan is dat niet goed. Centraal in hun artikel staat een tabel waarin de verwachte media-aandacht is afgezet tegen de werkelijke aandacht. Kreeg een lijstrekker meer media-aandacht dan verwacht dan scoort deze een positief getal, is het minder, dan een negatief. En inderdaad, als je die tabel bekijkt, dan krijgen alle vrouwelijke lijstrekkers minder aandacht dan ‘verwacht’. Schande, vrouwen worden achtergesteld! Ze zeggen het niet maar in hun artikel sijpelt door dat dit schadelijk of zelfs schandelijk is.

Nu vraag ik me af of er ook andere mogelijkheden zijn voor de mindere media-aandacht voor de vrouwelijke lijsttrekkers. Daarom eerst even een schets van de tabel. In de tabel zie je dat Hoektsra, Klaver en  vooral Baudet veel meer aandacht kregen dan verwacht. Alle vrouwelijke lijsttrekkers en Azarkan kregen minder aandacht dan verwacht en voor Rutte, Wilders, Segers en Van der Staaij was de aandacht ongeveer gelijk aan de verwachting.

Als eerste die ‘verwachte aandacht’. Verwacht, op basis van het huidige aantal zetels en de stand van de peilingen zo wordt uit hun artikel duidelijk. Nu is een campagne juist bedoeld om meer aandacht naar je toe te trekken. Dus om een meer dan het ‘verwachte’ deel van de aandacht op jou te vestigen. En de meerdere aandacht voor jou, zal ten kosten gaan van anderen. Media hebben immers maar beperkte ruimte die ze kunnen besteden en ‘meer voor jou’ betekent dan bijna automatisch ‘minder voor mij’. De kolommen in de krant voor Baudet, kunnen niet meer worden gevuld met berichten over Ploumen. En de stoel voor Wopke bij Jinek, kan niet meer worden bezet door Marijnissen.

Laten we eens naar de positieve uitschieters qua media-aandacht kijken. Kunnen we die op een of andere manier verklaren? Als eerste Hoekstra en Klaver. De verkiezingscampagne kwam dit jaar relatief laat opgang en de eerste ‘bijzondere’ gebeurtenis was het debat bij Pauw tussen juist deze twee positieve uitschieters qua media-aandacht. Klaver bleek het CDA-programma beter te kennen dan de stuntelende Hoekstra. Een slechte beurt voor Hoekstra die in de media breed en lang werd uitgemeten. Bij ieder volgend optreden werd er extra naar Hoekstra gekeken: zou hij weer ‘onderuitgaan’ of zou hij zich ‘herstellen’. In het kielzog hiervan ging Klaver mee. Dit leidde voor Klaver echter niet tot betere cijfers in de peilingen omdat hij weinig bij het CDA kon winnen. Ook kon Klaver op ‘extra aandacht’ rekenen vanwege zijn winst de vorige keer toen hij als ‘new kid on the block’ won: ‘hij doet het niet zo goed, de glans lijkt eraf’.

De derde positieve media-uitschieter, Baudet. Iemand die ‘de media’ steeds als onbetrouwbaar wegzet, wat dan weer door diezelfde media wordt uitgemeten. Voor hem is alle media-aandacht, zowel positief als negatief, goed want er wordt over hem gepraat. Voor zijn potentiële kiezers maakt dat allemaal niets uit. Positieve berichten zijn meegenomen, negatieve zijn niet waar. Daarbij wist Baudet de media handig te bespelen door niet op te komen dagen en als hij er was door of weg te lopen of iets te zeggen wat vervolgens de media weer enkele dagen bezighield. Hij zorgde voor ‘nieuws’ en ‘nieuws’ is iets afwijkends. Wilders en Rutte deden wat ze al tien jaar doen. Hun ‘fittie’ uitvechten in een eindeloze herhaling van zetten zonder dat er iets nieuws of inhoudelijks wordt gebracht. Die ‘fittie’ zorgt altijd wel voor wat aandacht al wordt het steeds minder. Die ‘fittie’ is te vergelijken met de tv-serie Dallas van vroeger, hoe langer het duurt hoe minder het wordt maar toch blijf je kijken. Daar zou hun ‘gemiddelde score’ een gevolg van kunnen zijn.

Ook waren er nog enkele nieuwe partijen die om aandacht vochten en die ook kregen omdat ze enige kans maakten op een zetel. Van de rest van de lijsttrekkers en hun campagne kan ik me geen bijzondere, in de zin van afwijkend van wat we konden verwachten, actie herinneren. En aangezien alleen het afwijkende nieuwswaardig is, zou dit dan niet een deel of misschien wel de verklaring zijn voor de ‘mindere aandacht voor de vrouwelijke lijsttrekkers?