De verkiezingen zijn weer voorbij. Dat betekent dat er weer volop geëvalueerd en geanalyseerd wordt. Duiders proberen te verklaren waarom we stemden zoals we stemden en verliezende partijen proberen een verklaring te zoeken waarom ze verloren en vooral aan wie ze de schuld kunnen geven. De eerste ‘verantwoordelijke’ voor een nederlaag, CDA-voorzitter Ploum, heeft het bijltje er al bij neergelegd. Een bijzondere analyse van de verkiezingsstrijd is te lezen bij De Correspondent, Daar telden Loes Aaldering en Daphne van der Plas, om de titel te citeren: “Hoeveel media-aandacht lijsttrekkers kregen.” Een van de conclusies staat er meteen achteraan: “En de vrouwen kwamen er bekaaid vanaf.”  

Volgens de beide onderzoekers is er: “veel onderzoek gedaan naar de verschillen in mediaberichtgeving over mannelijke en vrouwelijke politici, en dat laat een consistent beeld zien. In een meta-analyse van dit onderzoeksveld zien wij dat vrouwelijke politici in landen met een proportioneel kiesstelsel, zoals Nederland, minder media-aandacht krijgen dan hun mannelijke collega’s. Dit patroon is ook dit jaar, waarin een historisch groot aantal partijen een vrouwelijke lijsttrekker heeft, niet verbroken.” Als dat zo is, dan is dat niet goed. Centraal in hun artikel staat een tabel waarin de verwachte media-aandacht is afgezet tegen de werkelijke aandacht. Kreeg een lijstrekker meer media-aandacht dan verwacht dan scoort deze een positief getal, is het minder, dan een negatief. En inderdaad, als je die tabel bekijkt, dan krijgen alle vrouwelijke lijstrekkers minder aandacht dan ‘verwacht’. Schande, vrouwen worden achtergesteld! Ze zeggen het niet maar in hun artikel sijpelt door dat dit schadelijk of zelfs schandelijk is.

Nu vraag ik me af of er ook andere mogelijkheden zijn voor de mindere media-aandacht voor de vrouwelijke lijsttrekkers. Daarom eerst even een schets van de tabel. In de tabel zie je dat Hoektsra, Klaver en  vooral Baudet veel meer aandacht kregen dan verwacht. Alle vrouwelijke lijsttrekkers en Azarkan kregen minder aandacht dan verwacht en voor Rutte, Wilders, Segers en Van der Staaij was de aandacht ongeveer gelijk aan de verwachting.

Als eerste die ‘verwachte aandacht’. Verwacht, op basis van het huidige aantal zetels en de stand van de peilingen zo wordt uit hun artikel duidelijk. Nu is een campagne juist bedoeld om meer aandacht naar je toe te trekken. Dus om een meer dan het ‘verwachte’ deel van de aandacht op jou te vestigen. En de meerdere aandacht voor jou, zal ten kosten gaan van anderen. Media hebben immers maar beperkte ruimte die ze kunnen besteden en ‘meer voor jou’ betekent dan bijna automatisch ‘minder voor mij’. De kolommen in de krant voor Baudet, kunnen niet meer worden gevuld met berichten over Ploumen. En de stoel voor Wopke bij Jinek, kan niet meer worden bezet door Marijnissen.

Laten we eens naar de positieve uitschieters qua media-aandacht kijken. Kunnen we die op een of andere manier verklaren? Als eerste Hoekstra en Klaver. De verkiezingscampagne kwam dit jaar relatief laat opgang en de eerste ‘bijzondere’ gebeurtenis was het debat bij Pauw tussen juist deze twee positieve uitschieters qua media-aandacht. Klaver bleek het CDA-programma beter te kennen dan de stuntelende Hoekstra. Een slechte beurt voor Hoekstra die in de media breed en lang werd uitgemeten. Bij ieder volgend optreden werd er extra naar Hoekstra gekeken: zou hij weer ‘onderuitgaan’ of zou hij zich ‘herstellen’. In het kielzog hiervan ging Klaver mee. Dit leidde voor Klaver echter niet tot betere cijfers in de peilingen omdat hij weinig bij het CDA kon winnen. Ook kon Klaver op ‘extra aandacht’ rekenen vanwege zijn winst de vorige keer toen hij als ‘new kid on the block’ won: ‘hij doet het niet zo goed, de glans lijkt eraf’.

De derde positieve media-uitschieter, Baudet. Iemand die ‘de media’ steeds als onbetrouwbaar wegzet, wat dan weer door diezelfde media wordt uitgemeten. Voor hem is alle media-aandacht, zowel positief als negatief, goed want er wordt over hem gepraat. Voor zijn potentiële kiezers maakt dat allemaal niets uit. Positieve berichten zijn meegenomen, negatieve zijn niet waar. Daarbij wist Baudet de media handig te bespelen door niet op te komen dagen en als hij er was door of weg te lopen of iets te zeggen wat vervolgens de media weer enkele dagen bezighield. Hij zorgde voor ‘nieuws’ en ‘nieuws’ is iets afwijkends. Wilders en Rutte deden wat ze al tien jaar doen. Hun ‘fittie’ uitvechten in een eindeloze herhaling van zetten zonder dat er iets nieuws of inhoudelijks wordt gebracht. Die ‘fittie’ zorgt altijd wel voor wat aandacht al wordt het steeds minder. Die ‘fittie’ is te vergelijken met de tv-serie Dallas van vroeger, hoe langer het duurt hoe minder het wordt maar toch blijf je kijken. Daar zou hun ‘gemiddelde score’ een gevolg van kunnen zijn.

Ook waren er nog enkele nieuwe partijen die om aandacht vochten en die ook kregen omdat ze enige kans maakten op een zetel. Van de rest van de lijsttrekkers en hun campagne kan ik me geen bijzondere, in de zin van afwijkend van wat we konden verwachten, actie herinneren. En aangezien alleen het afwijkende nieuwswaardig is, zou dit dan niet een deel of misschien wel de verklaring zijn voor de ‘mindere aandacht voor de vrouwelijke lijsttrekkers?