“Wij leven in een tijd van tegenstrijdigheden en onzekerheid.” De eerste woorden uit de troonrede die afgelopen dinsdag, de derde van september, werd uitgesproken. Een rede, geschreven door de regering en uitgesproken door de koning waarin de toestand van het land en de maatregelen worden besproken die het kabinet onderneemt om hierop in te spelen of richting aan te geven. Een passage uit de rede bleef in mijn hoofd malen.

Die passage kwam na een citaat uit de rede die Juliana uitsprak bij haar inhuldiging in 1948 over de onzekere tijden van toen. Die onzekere tijden vroegen toen om veerkrachten en die wordt nu ook weer gevraagd want, en nu komt de bijzondere passage: “Niemand kan voorspellen hoe de wereld eruitziet als de kinderen van nu zelf kinderen hebben. Maar het zal anders zijn, want onze huidige manier van leven stuit op economische, sociale en ecologische grenzen. Dat vergt een andere economie en arbeidsmarkt. Een andere omgang met ruimte en natuur. Andere manieren van wonen, werken, ondernemen en reizen. En andere vormen van samenleven.” Het bijzondere is dat niet dat je wel voorspellingen met betrekking tot de toekomst kunt doen, dat is wat veel mensen doen. Wat nu niet duidelijk is, is of één van die voorspellingen werkelijkheid wordt. Kijkend naar hun wereld en naar al die voorspellingen, zullen de kinderen van onze kinderen vast iemand vinden die het (bijna) goed had en die tot ‘groot denker’ bestempelen.

Het bijzondere is ook niet dat de wereld van de kinderen van onze kinderen er anders uit zal zien dan onze huidige wereld. Als we terugkijken naar de wereld van de ouders van onze ouders, dan zag die wereld er heel anders uit. Nu is dat iets van recente datum. Nou ja recent, het is iets van de laatste pakweg 200 jaar. Iemand uit de achtste eeuw zou zich vrij gemakkelijk kunnen herkennen in de zesde- of tiende-eeuwse wereld. Behalve dat er wellicht dat een ander landheer de scepter zwaaide, was er weinig veranderd aan de sociale ordening en de leefomstandigheden.

Het bijzonder zit hem in de passage dat onze huidige manier van leven op economische, sociale en ecologische grenzen stuit. De drie woorden in combinatie met ‘huidige manier van leven’ herken ik. Ik vraag me echter af of ze op deze manier in een zin gezet, een goed beeld geven van de huidige situatie? Ik vraag me af of de volgorde niet een andere moet zijn? Stuit onze huidige manier van leven op economische, sociale en ecologische grenzen of stuit de manier waarop we onze samenleving economisch hebben ingericht, de manier waarop we, om de definitie van economie aan te halen, ‘streven naar welvaart’, op sociale en ecologische grenzen?

Dezelfde woorden maar wel een heel ander beeld. Een beeld waarbij de vinger op de zere plek wordt gelegd, namelijk onze huidige economische ordening die leidt tot uitputting van de Aarde, sociale verdeeldheid en polarisatie. Een andere economische ordening binnen de ecologische grenzen van onze planeet en dat betekent automatisch op aan andere manier omgaan met ruimte, natuur, wonen, werken, ondernemen, reizen en vooral met elkaar. Een andere economische ordening niet gericht op concurrentie maar op samenwerking.