Volgens radioloog Erik-Jan Haanraadts ligt: “ De sleutel voor een meer betaalbare gezondheidszorg (…) voor een groot deel aan de voorkant. De instroom moet worden beperkt.” Hij schrijft dit in een artikel bij Het Parool. Een logische redenering: minder mensen die de zorg instromen betekent minder zorg en daarmee ook minder kosten. Dit laatste als de kosten van de wel geleverde zorg niet gelijktijdig flink stijgen. Zijn oplossing: “Een bescheiden eigen risico, ter hoogte van de kosten van een pakje sigaretten bijvoorbeeld, zou mensen even tot 10 doen tellen voor ze de gang naar de huisarts maken.” Een goede suggestie?

Haanraadts: “De radiologengroep van het OLVG voert jaarlijks ruim 50.000 onderzoeken uit op aanvraag van huisartsen. Wat opvalt, is dat die aanvragen in meer dan 50 procent van de gevallen komen van waarnemend huisartsen of huisartsen die in dienst zijn van een huisarts.”  Hij vervolgt: “Ik durf te stellen dat meer dan de helft van de onderzoeken die wij voor huisartspatiënten uitvoeren niet strikt noodzakelijk is. Wanneer even gewacht zou zijn, waren de klachten vaak vanzelf verdwenen.” De eigen bijdrage zou hierbij kunnen helpen omdat de mensen dan tot tien tellen voordat ze naar een huisarts gaan. En als dat ertoe leidt, worden ze ook niet doorgestuurd voor een nader onderzoek door Haanraadts. Een onderzoek dat in 50% van de gevallen niet noodzakelijk was.

Laten we eens aannemen dat die ‘pakje sigaretten’ kostende eigen bijdrage leidt tot een daling van het aantal aanvragen voor Haanraadts en zijn collega naar 40.000. Ik weet niet wat zo’n onderzoek kost maar laten we voor het gemak € 500 nemen, dan leveren die 10.000 minder een besparing op van € 5 miljoen alleen voor de radiologengroep van het OLVG. Een flinke besparing?

Dat is de vraag. Een eigen bijdrage gaat er niet voor zorgen dat die helft ‘niet noodzakelijke onderzoeken’ door Haanraadts en zijn collega’s niet meer worden gedaan. Er worden wellicht minder onderzoeken gedaan maar van die mindere onderzoeken zal nog steeds de helft opleveren dat de klacht met ‘even wachten vanzelf verdwijnt’. De schade zit bij die andere helft. Bij de 5.000 die door die eigen bijdrage niet meer naar de huisarts gaan en die de huisarts dus ook niet meer naar Haanraadts verwijst. Die zitten thuis met klachten die niet ‘vanzelf verdwijnen’. Welke klachten dat zijn, weten we niet. Daar komen we pas achter als ze wel naar de huisarts gaan naar Haanraadts gaan en hij constateert wat de klacht is. Dan is het maar te hopen dat de klacht niet verergert is want dat levert extra kosten op die wellicht hoger zijn dan ze waren geweest als ze eerder waren onderzocht. Als Haanraadts die helft ‘niet noodzakelijke onderzoeken’ wil verkleinen dan moet er iets anders gebeuren. Want helaas is niet van tevoren te zeggen bij wie de uitkomst is dat ‘even wachten’ de klachten ook oplost.

Sterker nog, een eigen bijdrage voor de huisarts zal waarschijnlijk niet eens leiden tot een forse daling van het aantal doorverwijzingen naar Haanraadts en zijn collega’s. Degene die zich door die extra bijdrage ter hoogte van ‘een pakje sigaretten’ laten afschrikken, gaan nu waarschijnlijk ook al niet. Ze moeten de kosten van het bezoek aan radioloog Haanraadts nu ook voor een deel zelf betalen. Want zoals het op de site van DC klinieken waar Haanraadts werkzaam is staat: “Houd wel rekening met het eigen risico. Dat betekent dat u het eerste deel van uw zorgkosten zelf betaalt. Het verplichte eigen risico is wettelijk bepaald en bedraagt € 385,- (2023). Indien u heeft gekozen voor een vrijwillig eigen risico (maximaal € 885,-) dan kan dit bedrag hoger zijn. Het eigen risico geldt alleen voor de basisverzekering.” En dat is ietsjes meer dan een ‘pakje sigaretten’.

Waar een eigen bijdrage voor de huisarts wel toe leidt, is dat mensen met een smalle beurs een afweging moeten maken tussen een bezoek aan de huisarts en het avondmaal. Het zal ertoe leiden dat de groep met de slechtste gezondheidssituatie de zorg gaat mijden. Mensen die wettelijk verplicht zijn zich tegen ziektekosten te verzekeren en daarvoor per maand premie betalen, maar die door die eigen bijdrage nooit gebruik kunnen maken van die verzekering. Ze betalen daarmee voor iets, een huisarts, waarvan ze geen gebruik kunnen maken.

Een eigen bijdrage voor de huisarts is geen goed idee. Behalve natuurlijk als je de gezondheidszorg wilt beperken tot degenen met een flinke beurs en de rest in ziekte en ellende wilt laten wegzinken.