“Goed dat scholieren dat perspectief leren kantelen.” Dit zegt Jerry Afriyie, de voorman van Kick Out Zwarte Piet over een vraag bij het HAVO-eindexamen geschiedenis. Dit in een de jaarlijkse serie in de Volkskrant waarin bekende Nederlanders een eindexamen maken. Nu is wisselen van perspectief iets wat ik ook al tijdens mijn eindexamen in de jaren tachtig moest doen, dit is niet nieuw. Ook toen werd ons gevraagd om ‘perspectief te kantelen’ om de woorden van Afriyie te gebruiken en een bron van verschillende kanten te bezien. Afriyie geeft echter een bijzondere variant van kantelen.

Eerst even het voorbeeld dat de instemming van Afriyie krijgt. Hij zegt dit over een vraag waar: “leerlingen een verklaring van een voorlichter van het Nederlandse koloniale leger te lezen (krijgen). Het leger heeft na de Japanse bezetting troepen naar Nederlands-Indië gestuurd om de macht terug te krijgen. De voorlichter noemt de Indonesische vrijheidsstrijders ‘jongens die niet weten wat zij doen’, die Nederlandse steun uit ‘dom wanbegrip’ weigeren. Leerlingen moeten beargumenteren waarom de verklaring een eenzijdige weergave van de realiteit is.”  Zoals gezegd is een dergelijke vraag niet nieuw. Dat kijken vanuit verschillende perspectieven is de kern is van het vak geschiedenis en niet de ‘glorierijke vaderlandse geschiedenis’ debiteren en uit je hoofd leren.

Het wordt bijzonder als Afriyie het betrekt op een andere vraag: “die gaat over de oprichting van de Navo. Leerlingen moeten uitleggen wat er na 1945 in de buitenlandse politiek is veranderd, waardoor Nederland medeoprichter van de Navo werd. Het correctievoorschrift spreekt over het loslaten van de vooroorlogse neutraliteitspolitiek dankzij de dreiging van het communisme.” Afriyie wil er nog een ‘gekanteld perspectief’ aan toevoegen: “Afriyie schrijft liever op dat de Navo een ‘westerse dekmantel is om andere landen aan te vallen’. Daar krijgt hij nul punten voor.” Nu zijn die nul punten correct net zoals het antwoord in het correctievoorschrift. De Navo werd opgericht om het ‘rode gevaar’ te beteugelen, andere landen aanvallen, behoorde niet tot de taken van de Navo. De Navo is opgericht als een defensieve organisatie. De eerste keer dat de organisatie buiten haar grondgebied en dus het defensieve mandaat trad, was in 1999: de KFOR operatie in Kosovo. En die missie was niet op het ‘aanvallen’ van landen gericht. Afriyie slaat de plank mis en krijgt terecht nul punten. Als de organisatie gericht is op ‘het aanvallen van landen’, dan laat ze zeer magere resultaten zien.

Afriyies manier van denken over geschiedenis is zeer bijzonder maar ook weer niet. Afriyie wil het verleden herschrijven, of in zijn woorden ‘kantelen’, naar zijn hedendaagse opvattingen. Geschiedenis als middel om een doel in het heden te bereiken. Nog even en dan stak Ceasar de Rubicon over om de weg te plaveien voor de macht van de techbedrijven. En daarmee kom ik bij het ‘ook weer niet’ want hij gebruikt geschiedenis op precies dezelfde manier die zijn tegenstrevers gebruiken. Tegenstrevers die het ‘glorierijke Nederlandse verleden’ gebruiken om de bijzonderheid van de ‘Nederlandse identiteit en cultuur’ te benadrukken en er ‘trots’ op te zijn.

Afriyie vindt het goed dat ‘scholieren perspectief leren kantelen’ en dat is ook goed. Het lijkt er echter op dat hij dan wel wil dat het ‘perspectief’ zo ‘kantelt’ dat het in zijn tunneltje past.