“Jongeren zijn als kreeften in een pan met steeds heter water; de meesten merkten niet dat ze langzaam werden gekookt. Studenten werd telkens iets afgepakt: ze mochten minder lang studeren, geen tweede master, hun gratis OV werd gehalveerd, de kamerhuren en het collegegeld schoten omhoog en tenslotte werden de beurzen afgepakt.” Een zin van uit een column van Aleid Truijens in de Volkskrant. Een mooie metafoor: studenten als kreeften die langzaam gekookt worden zonder dat ze het in de gaten hebben. Toch is er iets met deze metafoor.

Is het vreemd dat de meeste jongeren niet merken dat ze ‘langzaam gekookt’ worden? Volgens mij is dat niet vreemd. De kreeft in die ketel wordt langzaam gekookt. De student in de ketel is steeds een andere. Iedere student zit tussen de vier en de zes jaar in de ketel. In die periode verandert er soms iets en soms ook niets. Laat ik even teruggaan naar mijn studententijd. Toen was de tweefasestructuur net ingevoerd. Die maakte een einde aan de ‘eeuwige student’. Een dorps- en voornaamgenoot van mij die een jaar of vijf ouder is, studeerde ook geschiedenis toen ik begon met mijn studie. Toen ik vijfeneenhalf jaar later afstudeerde, had ik hem ingehaald. Hij was van voor de tweefasestructuur en kon ‘eeuwig studeren.’ De tweefasestructuur maakte daaraan een einde. De studie werd gesplitst in een vierjarige doctoraalstudie waar je zes jaar over mocht doen. Daarna kon je in in vier jaar promoveren. Dit systeem is in 2002 vervangen door het huidige systeem. Zo veranderde ook de studiebeurs af en toe. 

Om in de metafoor te blijven. Het kookwater van de kreeft wordt soms verhit waarna het gedurende langere tijd op eenzelfde temperatuur blijft. En in tegenstelling tot de kreeft, blijven de jongeren niet in de ketel. Ze zitten er een tijdje in en dan stappen ze eruit omdat ze ouder worden. Sommige jongeren hebben mazzel, de temperatuur van het water wordt niet verder verhoogd. Anderen merken dat het water plotseling wat heter wordt omdat er iets verandert. Bijzonder daarbij is wel dat verzet tegen veranderingen van alle tijden is. Tegen de invoering van de OV studentenkaart, die nu bijna heilig is, werd voor de invoering heftig geprotesteerd. De in 1986 ingevoerde basisbeurs kon op evenveel tegenstand rekenen als de recente afschaffing ervan. En, laten we elkaar geen rad voor ogen draaien. Degenen die het vuur soms wat hoger draaien, hebben ooit ook in die ketel gezeten. 

De mooi bedoelde metafoor gaat mank. ‘Jongeren’ zijn geen vaste groep. Je behoort er een tijdje toe en dan word je een wat oudere jongere en vervolgens Koos Koets of Robbie Kerkhof. De bekende oudere jongere van Koot en Bie.