“Dat moet een publiek debat zijn onder burgers, die zelf mogen bepalen wie hun nieuwe burgemeester wordt. Lang leve de gekozen burgemeester.”

De laatste twee zinnen uit het pleidooi van oud-hoogleraar bestuurskunde Wim Derksen in de Volkskrant. Want: “bij een publieke functie (hoort) dat je publiek wordt beoordeeld?” Derksen houdt zijn pleidooi naar aanleiding van de recente perikelen rond benoemingen van burgemeesters waar uitlekte welke kandidaten het niet waren geworden. Derksen heeft een punt, mensen die een bestuurlijke publieke functie vervullen, zouden gekozen moeten worden door de mensen die ze vertegenwoordigen. Dus laten we de burgemeester door de inwoners van de stad laten kiezen.

Foto: Wikimedia Commons

Een klein probleem. Wie komen er dan in aanmerking. Om Tweede Kamerlid te kunnen worden, moet je een Nederlands paspoort hebben. Om lid van een gemeenteraad te kunnen worden, moet je in de betreffende gemeente wonen. Zou je dan, om burgemeester te kunnen worden niet ook in de betreffende gemeente moeten wonen?

Een groot probleem. Een burgemeester kiezen met het beste programma voor de gemeente. Het college van een gemeente bestaat, naast de burgemeester, ook uit wethouders. Wethouders die worden benoemd door de gemeenteraad. Na gemeenteraadsverkiezingen formeren partijen die in de raad zijn vertegenwoordigd uit hun midden een ‘regering’ die op een raadsmeerderheid kan rekenen. Die ‘regering’ dat zijn de wethouders. Aan de basis van die ‘regering’ ligt een coalitieakkoord, een programma waarin de partijen zich kunnen vinden. Bij het opstellen van dat akkoord proberen de deelnemende partijen zoveel mogelijk van hun verkiezingsprogramma te verwezenlijken.

Een burgemeester die wordt verkozen op basis van een programma en een raad die wethouders kiest om het programma van de coalitie uit te voeren. Twee programma’s die niet noodzakelijkerwijs overeen hoeven te komen. Welk programma wordt leidend?

Met andere woorden, vraagt een gekozen burgemeester niet een veel grotere hervorming van het lokale bestuur?