“Er zijn 675 miljoen arme boeren. De bevolking vergrijst snel. Ook kampt China met grootschalige corruptie, geringe innovatie en emigratie van de rijke elite die hun geld naar het Westen verkassen. Het grootste risico is echter dat het land nog de transitie van dictatuur naar democratie moet maken.” Dit indrukwekkende rijtje risico’s voor de ontwikkeling van China schetst Peter de Waard in De Volkskrant. Eén risico springt eruit: de transitie naar de democratie. Dit roept de vraag op waarom moet China transfereren naar een democratie?

(foto: cindystephenson.wordpress.com)

Is dat een geschiedkundige wetmatigheid? Het denken van De Waard is dan een voorbeeld van historicisme, een opvatting dat de geschiedenis zich volgens vaste wetten ontwikkelt in de richting van een bepaalde eindsituatie, die door bestudering van het verleden te kennen is. De Waard lijkt hier Francis Fukuyama te volgen die begin jaren negentig van de vorige eeuw in zijn boek The End of History and the Last Man dacht dat dit eindpunt bereikt was in de liberale democratie van kapitalistische snit. Een andere historicist, Karl Marx, voorspelde ruim een eeuw eerder dat de geschiedenis zou eindigen in het communisme. Dus er is keus.

Of meent De Waard dat onze cultuur superieur is? Dan is het denken van De Waard een voorbeeld van culturisme. Dit denken gaat uit van de superioriteit van de eigen cultuur, die zal overwinnen en andere culturen zullen zich eraan aanpassen. De eigen cultuur is dan het liberaal democratisch kapitalisme.

Of is het een combinatie van beide manieren van denken? Waarbij ‘onze cultuur’ het eindpunt van de geschiedenis is en daarmee superieur aan andere. Dat zou een wel bijzonder arrogante denkwijze zijn.

Gelukkig trekt de geschiedenis zich hier meestal niets van aan en ontwikkelt zij zich op haar eigen grillige onverklaarbare manier.

Prikker, zaterdag 22 augustus 2015