Dezelfde woorden in de titel van deze column als gisteren met een klein verschil. Gisteren eindigde de titel met een vraagteken en nu met een uitroepteken. Nee, de DNA-databank waar ik gisteren over schreef, is er nog niet, dat lukt niet binnen één dag. Toch ging er bij mij een alarmbelletje rinkelen toen ik in de Volkskrant las van het Amsterdamse PIT, het Preventief Interventie Team. Het team: “wil risicokinderen vanaf 6 jaar tijdig opsporen en door ingrepen in hun leefomgeving voorkomen dat zij afglijden in de criminaliteit of hun school niet afmaken.” Het team maakt daarbij gebruik van een screeningsmethode waarmee ze: “de risicofactoren bij een kind die kunnen leiden tot een anti-sociale ontwikkeling,” meten.

Illustratie: Amsterdam-Noir – WordPress.com

Positief dat deze kinderen al vroeg worden geholpen. Want: “Ontwikkelt een kind zich beter, dan neemt bijvoorbeeld de kans af dat het agressief gedrag vertoont. Want agressie is in de theorie van Swaab het gevolg van een ‘niet goed gelukte sociale ontwikkeling’: het kind heeft geen beschikking over alternatief gedrag en kan impulsen niet beheersen.” Swaab is hoogleraar neuropedagogiek Hanna Swaab die aan de basis staat van deze aanpak. Daarom moeten: “ongunstige omgevingsfactoren van een kind zo vroeg mogelijk positief (worden beïnvloed), om zo zijn sociale ontwikkeling te verbeteren.” En dat is wat het PIT doet, de omgevingsfactoren zo vroeg mogelijk positief beïnvloeden.

Maar toch, wat doet het met een mens en vooral een kind, als hij of zij al op jonge leeftijd als een probleem en zelfs als potentiële crimineel wordt gezien? Als alle activiteiten en daden van de jeugdige worden gewogen en gezien met criminaliteit als frame? Wordt ‘belletje trekken’ dan gezien als een stap in de ontwikkeling naar een criminele carrière en niet als onschuldig kattenkwaad?

Gedrag dat de kans op iets vergroot, wil niet zeggen dat dit iets ook werkelijk gaat optreden. Iedereen met een staatslot weet dat er ‘kans’ is op de hoofdprijs, maar dat die prijs met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid niet op jouw lot gaat vallen. In ieder geval laat dit zien dat mensen die ‘niets verkeerd hebben gedaan’, toch wat te vrezen hebben.

Waarom wordt zo’n aanpak niet ook toegepast op ander gedrag dat leidt tot antisociaal gedrag? Antisociaal gedrag zoals belastingontduiking en -ontwijking? Er zullen vast ook omgevings- en gedragsfactoren zijn die dergelijk gedrag kunnen voorspellen.