“er is niet meer bij weinig
noch is er minder
nog is onzeker wat er was
wat wordt wordt willoos
eerst als het is is het ernst
het herinnert zich heilloos
en blijft ijlings
alles van waarde is weerloos
wordt van aanraakbaarheid rijk
en aan alles gelijk
als het hart van de tijd
als het hart van de tijd”  Zo dicht Lucebert in De zeer oude zingt.

Ik moest hieraan denken bij het lezen van een artikel van, Ezrah Bakker in Trouw. In het artikel bespreekt hij het plan om met ingang van 2025 de kinderopvang gratis te maken. “Het Centraal Planbureau (CPB) kwam vorig jaar bij het doorrekenen van het scenario van vier dagen gratis voor werkenden én niet-werkenden op een bedrag van 5,5 miljard extra. Hiervan bestond 2,3 miljard uit wat ouders op dat moment zelf uitgaven en nog eens 3,2 miljard voor het te verwachten extra gebruik dankzij deze gratis voorziening. Een fors bedrag: meer dan 1 procent van ons bbp zou dan naar kinderopvang gaan.” Dit zou dan het equivalent van 7500 extra fulltime werkenden opleveren. Veel te veel geld per baan, bovendien profiteren precies de verkeerde mensen ervan: “ Dat zijn de hogere inkomens, vooral de ‘randstedelijke powerkoppels’, die hiermee honderden euro’s per jaar gaan besparen. Voor de lagere inkomens levert het geen voordeel op, daar had men al gratis kinderopvang.” Het gaat mij er nu niet om of het een goed of slecht idee is om kinderopvang gratis te maken voor iedereen. Het gaat mij om de logica achter die 1% van het bbp die dan naar de kinderopvang zou gaan.

Als de kinderopvang gratis wordt, dan bestaat 1% van het bbp uit kinderopvang. Als je ervoor kiest om je kind niet naar de opvang te doen maar er zelf voor te zorgen, dan draagt het niet bij aan het bbp. Je keuze wordt dan niet in geld uitgedrukt. Als ik iemand betaal om mijn kind op te vangen, creëer ik economische waarde, doe ik het zelf dan is het economisch waardeloos. Sterker nog, dan word ik met een scheef oog aangekeken omdat ik in die tijd ook had kunnen werken en dat werk zou dan wel weer bijdragen aan het bbp. Bijzonder dat eenzelfde activiteit de ene keer wel en de andere keer niet mee wordt gerekend voor het bbp. Stel we tellen het zelf opvangen van een kind wel mee bij het bepalen van het bbp? Wat zouden we dan nog meer moeten meetellen? Als eerste natuurlijk al die andere uren in een dag dat ouders hun kinderen zelf opvangen. Dan zou ook alle vrijwilligerswerk mee moeten tellen. Dan zou mantelzorg mee moeten worden gerekend. Dat zou betekenen dat het bbp flink zou toenemen: onze economie zou flink groeien zonder dat er werkelijk iets veranderde.

Wat zou het betekenen als we daar allemaal een economische waarde aan verbinden? Wat zou het betekenen als er een geldelijke waarde wordt gehangen aan mijn activiteit als trainer/coach van het pupillenteam van de Mustangs? Dat zou betekenen dat er een waarde wordt gegeven aan de lach op het gezicht van een van die pupillen als ze de bal het veld in slaan, als ze een mooie vangbal maken of iemand uittikken. Die lach en dat groeiende zelfvertrouwen zijn de ‘beloningen’ waarvoor ik het doe. Als daar een geldbedrag aan wordt gehangen dan wordt die lach, om met Lucebert te spreken, ‘aan alles gelijk’. Die lach wordt dan gelijk aan een brood, fiets of nog erger een ‘juichpak’ van de inmiddels alweer vergeten Roy Donders. Gelijk aan omdat ze qua prijs die eraan wordt gehangen, vergeleken kunnen worden. De lach zou dan twee ‘juichpakken’ waard kunnen zijn.

Wordt zo het waardevolle niet waardeloos en krijgt het waardeloze zo niet waarde? Om die reden kijk ik met argusogen naar overheden die aan de slag zijn met vrijwilligers- en mantelzorgersbeleid. Dergelijk beleid herbergt het risico dat de economische logica het over gaat nemen. De economische logica is dat het in waarde moet groeien en dus dat iemand mij gaat vertellen dat ik beter ‘vrijwillig’ iets anders kan gaan doen omdat dat andere meer ‘waarde’ vertegenwoordigt.