‘Poppenkast’. Dit woord haalde deze week alle Nederlandse media. Het was het laatste hoorbare woord dat Imam Suhayb Salam sprak na zijn verhoor door de Commissie parlementaire ondervraging ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen. Het gebruik van dit woord zou kunnen duiden op het goed geïntegreerd zijn van de Imam in de Nederlandse samenleving. Nu gaat het mij niet om Salam en het geloof dat hij predikt. Het staat in dit land gelukkig iedereen vrij om te geloven wat hij wil en dat ook uit te dragen. Christen, hindoe, islamiet, jood ‘ietsist’, aanhanger van het vliegend spaghettimonster of ongelovig alles mag. Het gaat mij om de kwalificatie ‘poppenkast’. 

• 

De opdracht van de commissie luidt, zo is te lezen op de speciale webpagina: “welke ongewenste beïnvloeding vindt er plaats van maatschappelijke en religieuze organisaties in Nederland, zoals moskeeën, uit onvrije landen en hoe kan deze invloed worden doorbroken?” Een brede en vooral bijzondere opdracht. Breed omdat de opdracht zich uitstrekt tot alle maatschappelijke en religieuze organisaties. Dat zijn er nogal wat. Daar kan ook zomaar de Russische invloed in voetbalclub Vitesse bij horen en de Chinese bij ADO Den Haag. De Saoedische invloed bij Sabic en Chemelot? Nee het onderzoek strekt zich niet uit naar ongewenste neoliberale, (neo)conservatieve, socialistische, fascistische en identitaire en identiteitspolitieke beïnvloeding.  Zoals de beïnvloeding door het Amerikaans Alt Right via bijvoorbeeld Jared Taylor en Steve Bannon, de oud ‘voorlichter’ van president Trump. Of de invloed van de Amerikaans ‘identity politics’ een stroming die via Gloria Wekkers ‘Witte onschuld’ en Sylvana Simons zijn intrede deed in Nederland. Of de steun vanuit Amerika en Israël  voor Wilders en zijn PVV. Die ‘beïnvloeding’, gewenst of ongewenst, valt buiten de scope van het onderzoek. De Verenigde Staten zijn immers een vrij land. Een vrij land waar, om het Klein Orkest aan te halen: “alleen als je geld hebt dan is de vrijheid niet duur.”

De opdracht is bijzonder omdat de vraag is wat ‘ongewenst’ is en vooral wie dat bepaalt? Wat voor iemand gewenst is kan voor een ander ongewenst zijn. Hoe zou de commissie dat hebben opgelost?

Die oplossing staat vóór die opdracht: “Uit een expertmeeting, gehouden tijdens de voorbereidingsperiode, bleek dat beïnvloeding van moskeeën niet alleen via financiële lijnen loopt: het gaat naast geld ook om goederen en diensten. Voorbeelden zijn het betalen van salarissen, financieel ondersteunen van studenten, faciliteren van panden, aanbieden van studies, studiemateriaal, (ir)reguliere onderwijsprogramma’s, lezingen/conferenties, vertalingen of bijvoorbeeld afgevaardigden in een moskeebestuur krijgen.” Deze passage focust zich volledig op moskeeën. Vanuit dit ‘smalle’ wordt die brede opdracht geformuleerd. In de opdracht worden ‘moskeeën als voorbeeld genoemd. In het verdere onderzoek richt de commissie zich dan weer op dat smalle, op moskeeën en aanpalende islamitische organisaties. Eventuele ongewenste beïnvloeding van christenen, joden, hindoes en ‘spaghettimonster-aanhangers blijft zo buiten beschouwing. Beïnvloeding door bijvoorbeeld de extremistische christelijke predikant Steven Anderson.

Het verdere onderzoek wordt nog veel smaller. Het richt zich op twee moskeeën en een Turkse stichting die eventueel worden beïnvloed vanuit  onvrije landen. Landen zoals Saoedi-Arabië, Koeweit en Turkije. Maar wacht eens even. Dat zijn landen waarmee we redelijk goed betrekkingen onderhouden. Dat zijn, de een wat meer dan de ander, belangrijke handelspartners. Dat zijn, de een wat meer dan de ander, vrienden. Zouden die betrekking en worden verbroken en de handelsrelaties worden beëindigd als uit het onderzoek zou blijken dat er ‘ongewenst wordt beïnvloed’? 

Onderzoek naar inhoudelijke invloed lijkt mij overbodig. Natuurlijk beïnvloeden mensen elkaars ideeën en gedachten. Zonder Socrates geen Plato en uiteindelijk ook geen Hans Achterhuis. Voeg dit bij de vraag wat ‘gewenst’ en wat ‘ongewenst is. Helemaal absurd wordt het als alleen invloed uit ‘onvrije landen’ wordt bekeken. Alsof ‘ongewenste invloed’ alleen maar uit onvrije landen kan komen. Zeker als het onvrije landen als Saoedi-Arabië  en Koeweit betreft waar ons koningshuis en regering vriendschappelijke banden mee onderhoudt. Dan kun je van een ‘poppenkast’  een “zinloze plichtspleging of aanstellerij” spreken.

Het onderzoek werd nog smaller tijdens het verhoor van Salam toen hem door een hoog op de ‘morele troon zittend’ SGP-kamerlid Stoffer werd gevraagd of hij doceerde dat men geen ‘verjaardag, sinterklaas of kerst’ mocht vieren met de toevoeging erbij ‘met ja of nee beantwoorden’. Ik kon mij niet aan de indruk onttrekken dat hier een poging werd gedaan om iemand belachelijk te maken. Een mislukte poging die terugsloeg op de vragensteller. Maar wat erger is, door dit onderzoek en deze vragen wordt een bevolkingsgroep in een hoek geplaatst. Zeer spijtig dat ons parlement zich hiertoe heeft laten verleiden.