“Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) liet dinsdag weten dat ze in gesprek wil met technologiebedrijven om de dreiging van nepnieuws tegen te gaan.”

Een quote uit een artikel in de Volkskrant  een van de vele artikelen die deze week verschenen over ‘nepnieuws’. Het kabinet maakt zich er druk om en twee van de regeringspartijen (CDA en VVD) komen met een ‘plan’ om ‘nepnieuws’ te voorkomen.

Foto: Wikimedia Commons

In bijna alle artikelen over ‘nepnieuws’ wordt verwezen naar Rusland als een van de bronnen. “Voorafgaand aan de verkiezingen zijn tachtigduizend berichten vanuit Rusland op Facebook geplaatst met als doel de Amerikaanse presidentsverkiezingen te beïnvloeden. 126 miljoen Amerikanen zagen Russische berichten – 40 procent van de Amerikaanse bevolking. Twitter vond 2.752 accounts die direct zijn verbonden met Rusland.” Dat is even schrikken. Of toch niet?

Het beïnvloeden van het denken van mensen is al zo oud als de weg naar de Peel. Of, nee veel ouder, want er waren eerder mensen dan dat die weg er was. Neem het woord demagogie, “de kunst om de volksmassa te (mis)leiden, m.n. door retorische middelen.” Dit woord kent een oud-Griekse oorsprong. De oude Grieken gebruikten het woord demagoog voor politici met groot redenaarstalent van niet-aristocratische afkomst, zoals Cléon. Type het woord demagogie in op Wikipedia en je leest er: “Een politicus of andere volksleider die, doorgaans met minder goede bedoelingen, door middel van retorische middelen, leugenachtige voorstellingen en valse leuzen en slogans de volksmassa opruit en in beweging brengt wordt ook wel een demagoog of volksmenner genoemd.” In de zin erna wordt een twintigste-eeuws voorbeeld genoemd, Adolf Hitler.

Natuurlijk ment een demagoog als eerste zijn eigen volk. De buitenlandse component is echter nooit ver weg. Cléon was fel tegen de compromisvrede met Sparta en zijn acties zullen tot reacties in Sparta hebben geleid. Net zoals Hitler via zijn toespraken en machinaties niet alleen zijn ‘eigen volk’ probeerde te mennen. Moeten we het dan vreemd vinden dat Russen de Amerikanen proberen te beïnvloeden? Zouden de Amerikanen dat niet ook met de Russen, Chinezen en anderen proberen?

Ook de Nederlandse politiek is er niet vrij van. Als we de berichten mogen geloven, dan weet ook CDA-kamerlid Omtzigt van wanten. Als we wat verder teruggaan dan komen we uit bij het ‘draaikontje’ van Wouter Bos. Verzonnen door toenmalig CDA spindocter Jack de Vries.

Maar wacht eens even spindocter? Een: “adviseur of voorlichter van een politieke partij of een ambtsdrager die de opdracht heeft het beleid van zijn politieke opdrachtgever zo positief mogelijk te presenteren en te verdedigen of hem of haar daarin te coachen. Het doel is het gunstig stemmen van de publieke opinie.” Aldus Wikipedia dat tevens enkele methoden geeft die een spindoctor gebruikt. Een is wel zeer interessant: “Formuleren op een manier waarbij onbewezen zaken voor waarheid worden aangenomen.” Staat hier niet gewoon: ‘nepnieuws’ verspreiden? Hoe geloofwaardig klinkt dan de verontwaardiging van onze politici? Is het gebruik van (a)sociale media om te beïnvloeden niet gewoon spinnen 2.0?